تقسیمات کشوری شهرستان قیدار(خدابنده)

شهرستان خدابنده

تقسیمات سیاسی شهرستان خدابنده ،

زمانی که زنجان از لحاظ تقسیمات کشوری با عنوان فرمانداری کل شناخته می‌شد، بخش بزرگی از این فرمانداری بوده که بعد از بخش بهار همدان بزرگترین بخش در سطح کشور به شمار می‌رفته است تا اینکه در سال 1348 با تأسیس فرمانداری به شهرستان تبدیل گردید و هم‌اکنون شامل 4 بخش (مرکزی، افشار، بزینه رود، سجاس‌رود) و 4 شهر قیدار، گرماب، زرین‌رود، سجاس و 10 دهستان سهرورد، کرسف، دوتپه سفلا، آقبلاغ سفلا، زرینه‌رود، بزینه‌رود، شیوانات، قشلاقات، خرارود، سجاس‌رود و 268 آبادی می‌باشد.

مشخصات شهرستان خدابنده به تفکیک شهر،بخش و دهستان

ردیف	مشخصات بخش	مشخصات شهر
1	نام	سال تبدیل به بخش	نام دهستان‌های تابعه	نام	مرکزیت بخش	سال تبدیل به شهر
مرکزی	1325	حومه	قیدار	مرکزی	1384
کرسف
سهرورد
خرارود
2	سجاسرود	1373	آقبلاغ	سجاس	سجاس‌رود	1377
سجاس‌رود
3	بزینه‌رود	22/11/68	زرین‌رود	زرین‌رود	بزینه‌رود	1378
بزینه‌رود
4	افشار	1342	قشلاقات	گرماب	افشار	1375
شیوانات

تاریخچه شهرستان

در خصوص وجه تسمیه خدابنده دو نظر وجود دارد:

عده‌ای آن را مأخوذ از نام ایل «خدابنده‌لو » می‌دانند که زمانی در این دیار سکونت داشته و هم‌اکنون نیز در بخش بزینه‌رود شهرت خدابنده بیشتر از سایر فامیلی‌ها مشاهده می‌شود. اما به روایت دیگر خدابنده برگرفته از نام سلطان محمد خدابنده (الجایتو) از نوادگان مغول است که بعد از پذیرش دین اسلام نامش را به محمد خدابنده تغییر داده است و مقبره وی همان گنبد بزرگ و تاریخی سلطانیه می‌باشد. مرکز شهرستان نیز با توجه به وجود آرامگاه حضرت قیدار نبی(ع) فرزند حضرت اسماعیل و نوه حضرت ابراهیم خلیل‌اله به قیدار مشهور شده است. در منطقه خدابنده استقرار یکجا نشینی مطلق در اواخر هزارۀ چهارم و اوایل هزارۀ پنجم قبل از میلاد شناسایی شده و مورد بررسی قرار گرفته است. بقایای زیستی و تمدنی تپه «تکمه تپه» در قشلاقات افشار و تپۀ « امان» خدابنده نمایانگر تمدن شایانی است که آثار تکنیکی و هنری آنها انسان قرن بیست و یکم را به تحسین وا می‌دارد.مدارک باستان‌شناسی و متون تاریخی ناشی از رونق و حیات این منطقه جغرافیایی در سرتاسر دوران اسلامی بویژه در قرن‌های چهارم، در دوران حکومت گنکریان و قرن پنجم تا هشتم هجری در دوران حکومت سلجوقیان و ایلخانان بوده ودر حد شکوفایی از نظر سیستم اقتصادی و مظاهر فرهنگی و هنری به حیات ادامه داده است. در قرن هفتم و هشتم هجری همین رونق منطقه‌ای است که توجه ایلخانان مغول را به خود جلب نموده است. سجاس و سهرورد دو شهر تاریخی شهرستان خدابنده هستند که حـمـدالله مستوفی در نزهه القلوب صفحۀ 69 می‌نویسد: (( سجاس و سهرورد در اول دو شهر بوده است که درفترت مغول خراب شده و اکنون از هر کدام به قدر دیهی باقی مانده است)). منطقه سجاسرود و مرکز بخش آن بر اساس اسناد تاریخی و کتب مستند، قدمتی طولانی دارد. در معجم‌البلدان سجاس که به کسر اول و فتح آخر آمده است یکی از بزرگترین شهرهای بین همدان و زنجان و ابهر بوده و در تاریخ آمده که سجاس در سال 125 هجری قمری از شهرهای معروف آذربایجان به شمار می‌رفته و دارای آب گوارا بوده و به لحاظ شرایط خاص، رفته رفته سر به پیشرفت نهاده و در زمان سلجوقیان به اوج خود می‌رسد. اخیراً در پی کنی مسجد‌ الزمان سجاس کوزه‌ای پر از مسکوکات و سایر فلزات بدست آمده است که طبق بررسی‌های بعمل آمده مربوط به دوران اوایل اسلامی و عباسیان می‌باشد .سهرورد معروف به قره‌قوش از نظر قدمت، تاریخی‌ترین و یکی از بزرگترین مناطق روستایی شهرستان خدابنده به شمار می‌رود که آثار قدیمی و تاریخی بسیاری دارد و زادگاه عارف و حکیم فرزانه، سالک شوریده دل ابوالفتوح شیخ شهاب‌الدین سهرودی مصنف کتاب ممتاز حکمت الاشراق است که کمتر دانشمندی بدین پایه و مایه از دانش و بینش می‌باشد.روستای کرسف مرکز دهستان کرسف، در 12 کیلومتری جنوب غربی خدابنده قرار دارد. این منطقۀ کوهستانی مقر حکومت خوانین امیر افشار بوده است. در این روستا قلعه‌های متعددی به چشم می‌خورد که هر یک به نوبۀ خود شاهد خاطرات تلخ گذشته می‌باشند و در صدر این قلعه‌ها قلعۀ «فریک بلاغی» بیش از همۀ قلعه‌ها نمایان است که در وسط باغی مسطح و به سبک بسیار جدید بنا شده که فعلاً بلا استفاده می‌باشد . در اوایل قرن دهم هجری به لحاظ نقل و انتقالات ایلات نا آرام مناطق که به منطور ایجاد امنیت و جلوگیری از شورش‌های محلی از سیاست‌های زمامداران وقت بوده، این منظقه نیز از این پدیدۀ سیاسی متأثر شده و طوایف گوناگونی از جمله افشارها و شاهسون‌ها را در خود جای داده است.از نظر نژادی با توجه به سوابق تاریخی منطقه و نقل و انتقالات سیاسی ایلات، مردم منطقه از نظر قومیت یک دست نمی‌باشند و اختلاطی از اقوام مختلف هستند و ایلات خدابنده‌لو و افشار با اقوام بومی در هم آمیخته و نژادی را پدید آورده که از نظر تیپولوژی با نژاد موسوم به زنجانی دقیقاً قابل مقایسه است .

ماکو گورونتولری

آتالار سوزلری

آتالار سؤزو

Ø
آللاه‌دان اوزولمييه نه اؤلوم يوخدور.
Ø
آللاه قازاناننان آلار وئره‌ر بئجه‌ره‌نه.
Ø
آللاه بوينووا قويسون.
Ø
آللاه بيله‌سين قرغه ييبدي.
Ø
آللاه دغه‌له مات وئرمه‌سين.
Ø
آت آلماميش آخير چکير.
Ø
آت اولان گونو آت، آري اولان گونو آري.
Ø
ات قوتولاندان سورا باتمان آلان چوخ اولار.
Ø
آتامين اؤلمه گيننه‌ن قورخميرام، قورخيرام عزرائيل قاپيمي تانييا.
Ø
آتدان دوشور؛ يهه رده‌ن دوشمور.
Ø
آج تويوق ياتار يوخودا داري گؤره ر.
Ø
آدام باشينا کول اله سه ده اوجا يئرده‌ن الييه.
Ø
آدام دئيير ائششه گين قولاغينا ياسين اوخويورسان.
Ø
آدام دئيير آغزين پيشيريب له ر.
Ø
آدام دئيير تک ائششه گلي خلوه ره دونور.
Ø
آدام دئيير مئيمون يييه سينين اوزونه باخير.
Ø
آدام کي سووو کوزه ده گؤردي، گونو باجادا هئچ ايش اوسته گئدمه ز.
Ø
آدامليق باجاسيندان باخماييب.
Ø
آدامنان ايت قاتيغي ايسته يير.
Ø
آدامنان آغيز ايسته يير.
Ø
آدامين آغزيندان سؤز آلير.
Ø
آدون ندي رشيد آغير دئ، آغير ائشيد.
Ø
آدون ندي رشيد بيرين دئ، بيرين ائشيد.
Ø
آرادا مئيدان سولئيير.
Ø
آراليق ايتين اوتارير.
Ø
ارخ ايشته مه ميش سو بوشلاسون داغيلار گئدر.
Ø
آرواد وار آرپا اونوننان آش ائله ر، آرواددا وار کرتيک باشين ياش ائله ر.
Ø
آز دانيش ناز دانيش.
Ø
آسلانين ائرکه‌ک ديشي سي اولماز.
Ø
آغ اولسون، داغ اولسون.
Ø
آغاج بار گتديقجه باش ايه‌ر.
Ø
آغاجي ايچيندن قورد يئيه‌ر
Ø
آغاجين بارين يئييب قابيغين سويمازلار.
Ø
آغريمييان باشا سققيز ياپيشديرمازلار.
Ø
آغريمييه‌ن باشا دسمال باغلامازلار.
Ø
آغرييان ديشي چکه للر.
Ø
آغزووو ووردون حاراما؛ چومچه ني توت قالاما.
Ø
آغزيندا دادي قاليب.
Ø
آغيز دييه‌ر گؤت يييه ر.
Ø
آلتداکي اوسته کينين اوزونه توپورور.
Ø
آلچاقدا ياتاني سئل آپارار، اوجادا ياتاني يئل.
Ø
ال الي يووار الده قاييديب اوزو يووار.
Ø
ال اياغا قالدي. ( ال هايا قالدي ).
Ø
ائرکه جده نده سوت ساغير.
Ø
ائرکه‌ک ائششه‌ک قودوخ دولانديرماز.
Ø
اؤزگه اؤزگه نين نمازين اوستورا- اوستورا قيله ر.
Ø
ائششه گه دئديله‌ر دوغدون يوکون يونگول له شدي، دئدي: هاچان بير آزدا چوخالدي.
Ø
ائششه گه گوجو چاتمير پالاني سؤکور.
Ø
ائششه گيميز اؤلوب باشي قيزيلده ندي.
Ø
ائششه‌ک آنقيرار ياز کئچه ر.
Ø
ائششه‌ک باشي اولوب.
Ø
ائششه‌ک ساتان کوششه‌ک آلا بيلمه ز.
Ø
ائل گوجو؛ سئل گوجو.
Ø
ائله بيل آيي يا ده ييرمانچي دئدون.
Ø
ائله قاچير آدام دئيير ناخيرچي الينده‌ن قودوخ قورتولوب.
Ø
ائله قورخور جين دميرده‌ن قورخان کيمين.
Ø
اؤرتولو بازار دوستلوغو پوزار.
Ø
اؤلو ائششه‌ک گزير نالين چکه.
Ø
اؤلور بيلير بير ايش گؤرمير.
Ø
اؤلوسو اؤله‌ن اوووندو، شيوه نه گئده‌ن اووونمادي.
Ø
اوت قيشه سامان قيرخ بئشه.
Ø
اوتدوغوموز يئرده ايشه قالديک.
Ø
اود اولسا هاراني يانديرار.
Ø
اوز وئرديک آستار ايسته دي.
Ø
اوزده آشيغام دالدادا آغلييه ن.
Ø
اوزون آدامين آغلي توپوغوندا اولار.
Ø
اوستو اؤرتولو دانيشير.
Ø
اوشاق سيچدي بير يئره گلين ياخدي مين يئره.
Ø
اوغرو اؤزو ائو اولماز ائو صاحابين ائوليقده‌ن سالار.
Ø
اولان نه جانوننان قورويوبسان.
Ø
اولان نه جانووا ال قاتيبسان.
Ø
اولوبدور گؤت ياراسي.
Ø
اوندان کور پيشيک ده خئيير گورمه ز.
Ø
اونون قيريمين بيلير.
Ø
اياغينين آلتين ائشه‌ن وار.
Ø
اياق اوسته اوتوروب.
Ø
ايت آشينا دونوب.
Ø
ايت هوره‌ر کاروان کئچه ر.
Ø
ايت کيمين آداما گلير.
Ø
ايت کيمين کولليکله ري سوله نير.
Ø
ايتده نده بير تيکه چؤره‌ک بورجلودور.
Ø
ايتين قودوران يئرينه گئديب چيخيب.
Ø
ايتينه‌ن قورد دوزه ليشسه واي چوبانين حالينا.
Ø
ايتينه‌ن قوردونان يولداش اولوب.
Ø
ايششه‌ک آنقيرار ياز کئچه ر.
Ø
ايگنه ايله گور ائشير.
Ø
ايلان يارپيزدان قاچار.
Ø
ايلان کيمي آدامي پؤشله يير.
Ø
اينسانين اؤزون گؤرميش يا دا کر کثافه تين.
Ø
اللري آغاجدي.
Ø
الي آغزينا چاتمير.
Ø
اليم اياغيم ده يمه ميش دور اکيل.
Ø
الينين دالين داغلاييب.
Ø
اليوي آلتدان گتير.
Ø
بئش بارماغين بئشيده بير اولماز.
Ø
بئلينه ال چالان وار.
Ø
باش باغلي دي ائله دي.
Ø
باشين بيتله دي.
Ø
باشينا بير اويون گتدي کي توي دا اوستورانين باشينا گلمئييب.
Ø
باشيننان بولاغ آچيليب.
Ø
باغا يول گئده نمير بيرينده بئلينه چاتير.
Ø
باغدا اريک واريدي سلام عليک واريدي. باغدان اريک قوتولدو سلام عليک قوتولدو.
Ø
بالام بالامين بالاسي ياريسي بالامين پاراسي ياريسي ايلانين پاراسي.
Ø
بو يونون سحري ده وار.
Ø
بورنو جيريلمئييب.
Ø
بورنونا يئل وئرير.( بورنو يئللي دير)
Ø
بورنوننان توتسان جاني چيخه ر.
Ø
بوغاز باشا بلادي اولماسا کربلادي
Ø
بولاغ گره‌ک اؤزوننه‌ن بولاغ اولا سو تؤکمه غينه‌ن بولاغ اوماز.
Ø
بوينونا بيچيليب.
Ø
بير آتيم باريتی وار.
Ø
بير ائوين بير آداميدي.
Ø
بير الينه‌ن مين قارپيز توتوب.
Ø
بير باشي وار مين سئوداسي.
Ø
بير تيکه چوره‌گی اووسانايا دوشوب.
Ø
بير کوتوگون اوستونده مينده نه شويور دوغرانار.
Ø
بير کويشه نده ايکي دووشان ماييز دوشسه اوردا خيروبره که ت قالماز.
Ø
بيرليک هاردا ديرليک اوردا.
Ø
بيله سينه بير پيتوو ده ييب بير پارا.
Ø
بيله کده‌ن وورور.
Ø
پاي اتين شورباسي اولماز.
Ø
پای بؤله‌ن يا شوزومما اولار یا مغبون.
Ø
پاييز اولاندا ائششه‌گی وئر ائششه گه يازدا ائششه‌گی ائششه گده‌ن آل.
Ø
پوخ يييه‌ن ايتين چومچه سي بئلينده اولار.
Ø
پيچاق وورسون قاني چيخماز.
Ø
پيشيگه دئسون پوخون داوادي سيچه‌ر قويلار.
Ø
پيشيگي دووارا قيسنايارسان قاييدار اوزووو جيرار
Ø
تاري وئره نين قاباغينا ال وئرمک اولماز ، تاري آلانين قاباغين آلماق اولماز
Ø
تاري يازاني بنده پوزا بيلمه ز.
Ø
تانيش اتيمي يئسه ده سوموگومو توبرايا ييغه ر.
Ø
تخت اوسته اوتوران بخت اوسته اوتورار.
Ø
تزه بورنونا ايشئييب.
Ø
تزه دئيير اريک شورباسي نين دنه سي وار.
Ø
توپ ووراسان داغيلماز.
Ø
تولکو تولکويه بويوردي تولکوده قويروغونا.
Ø
تولکو سوواقلي باغا گيرمه ز.
Ø
تولکويه دئديله‌ر هاني شاهيدون دئدي قويروغوم.
Ø
توي اولا توي بگي ائوده قالا.
Ø
توي اولا تويوق ائوده قالا.
Ø
توي اولا تويوقلار ائوده قالا.
Ø
توي گؤرمه ديک توي باجاسيندان باخديک کي.
Ø
تويوق گئدر پوخودا گئدر.
Ø
تويوق گئديب قازين يئريشين يئريسه جرجيگي جيريله ر.
Ø
تک الده‌ن سس چيخمه ز.
Ø
تک اليم تک باشيم.
Ø
جان وئره‌ر مال وئرمه ز.
Ø
جانين ييغيب خيرتده گينه.
Ø
جين آزيدي جينليکده‌ن بيريدي چيخدي کوللوکده ن.
Ø
چؤره‌ک اولماسادا ال چؤره‌گی اولار.
Ø
چادراسيزليقدان ائوده قالميشيميش.
Ø
چاغيريلان يئره ارينمه، چاغيرميييه‌ن يئره گؤرونمه.
Ø
چايدان کئچه نده گوت-گوته ده ييبله ر.
Ø
چوپ اوزادير.
Ø
چوخ گزه‌ن چوخ بيله ر.
Ø
چوخ يئمه‌ک آدامي آز يئمه غده‌ن سالار.
Ø
چولو اوغورلييه‌ن يئرين بيله ر.
Ø
چولون سودان چيخاردير.
Ø
چيخان قان دامار دا دورماز.
Ø
حشه منه‌ن دالي قالدون چپيش ساخلا اکيننه‌ن دالي قالدون آرپا اک.
Ø
خالقا يار گئده ري نار گلي بيزه کور گئده ري کار گلي.
Ø
خسته ني گؤره‌ن آغلار.
Ø
خوشلوقونان ايلاني ييرتيقدان چيخارتماق اولار.
Ø
خيارين شيرين باشيندادي.
Ø
دئدي نئجه سن بير سوز دئييم چاتداياسان،دئدي نئجه سن آنلامايام پارتداياسان.
Ø
دئديله‌ر ايش، قيز دئدي اره گئده‌جم، گلين دئدي آيريلاجام، قوجا دئدي اؤله‌جم، اولدو قيش، نه قيز اره گئتدي، نه گلين آيريلدي، نده قوجا اؤلدو ايشده يئرينده قالدي.
Ø
دئديم ائشيده سن دا ، قانمييه سن کی.
Ø
دئسون اياغون ياندي چکيل دالي چکيلمه ز.
Ø
دئسون خالا دييه‌ر آنا.
Ø
داري دونيادا يئددي ارخه ده‌ن بير چووالي يوخدور.
Ø
داشي آتيليب.
Ø
دالدادا کلي يه گله‌ن گؤز قاباغيندا دوغار.
Ø
دالدان آتان توپوغا ده يه ر.
Ø
دالي قاباغينا کئچمه ق اولمور.
Ø
دايچا آت اولونجا ييه سي مات اولار.
Ø
دريازچي اولمييه‌ن يئرده دريازچي دير.
Ø
دلييه حالوا گيجه بال نئينه ر.
Ø
دلييه يئل وئر الينه بئل وئر.
Ø
ده وئينه‌ن نال بند کيميندي لر.
Ø
ده ييرمانين بوغازينا اؤلو سالاسان ديري چيخار.
Ø
دوز يئييب دوز قابين سينديرمق.
Ø
دوز يولون يئرييه نمير دولايي يه شيللاغ آتير.
Ø
دوستونان دوشمه ني دارا دوشه نده تاني.
Ø
دولانان اياغا داش ده يه ر.
Ø
دوه ديزين به يه نه‌ر ننه قيزين.
Ø
دوه گؤتو ياغلاياندي.
Ø
دوه گؤردون قيغين گؤمه دون.
Ø
دوه لر بوغوشسا قار ياغار.
Ø
دووشان گوزو آچيق ياتار.
Ø
دووشان ياتديقجا قاچار.
Ø
دوييه دئديله‌ر بوينون ايريدي، دئدي هارام دوزدي؟
Ø
ديرناغينان اتين آراسينا گيرمک اولماز (اتينن سوموگون آراسينا گيرمک اولماز)
Ø
ديل چيخارديب ياريم ارشين.
Ø
ديل دگيل زهريدير.( ديلي وار بير باتمان. چوخ آجي ديلي وار. ديلي باشيننان يئکه دير.)
Ø
ديل دييه‌ر گوت يييه ر.
Ø
ديلي ايلان ديلينه اوخشه يير.
Ø
ديندير چکيل دالي.
Ø
سئرچه لر ده ديل آچيب.
Ø
سامان سنين دگيل سامانليق کي سنيندير.
Ø
سرپ ايتي قورد آپارار.
Ø
سسي قويودان گلير.
Ø
سفئيين باشيندا يونجا کولو بيتمه ز.
Ø
سفئيين بوينوزو اولماز.
Ø
سو سنه‌گی سودا سينه ر.
Ø
سوبايليق سولطانليقدي.
Ø
سوزو آنلايانا دييه سن.
Ø
سولانان قار قالخانماز.
Ø
سووون قاباغي هارا گئدسه دالي دا اورا گئده ر.
Ø
سويوب سويوب قويروغونا چاتاندا موندارلاييب.
Ø
سيکينه‌ن چوواني آنلامير.
Ø
شانسيما کوللو کوپه ده چيخمه ز.
Ø
شيطان بوغازينا هاچا ووروب.
Ø
صاف دولانار شرط اودي کي ناصافي دولانديراسان.
Ø
عزيزيم عزيز، تربيه م اوندان عزيز
Ø
عومرو آز دالي ياز.
Ø
فت ايش گؤروب.
Ø
فهيم لي اوغول نئينير دده مالين فهيم سيز اوغول نئينير.
Ø
قاباقدان يئيير دالدان توکور.
Ø
قاتير کيمين دير بوينينا مين بوينووا ميندير.
Ø
قارداشلار ساواشدي ابله لر ايناندي.
Ø
قاري قاري دانيشماق.
Ø
قارني زيغليدی.(حشه مه تلي و پاخيل دير)
Ø
قارنين دا مين تولکو يان يانا ياتيب.
Ø
قازان قازانا دئيير گوتون قارادي.
Ø
قازماني قيزيلده‌ن ده باشلاسون گينه گوه‌ن ديبي قازار.
Ø
قالان ايشه قار ياغار.
Ø
قان ائششه گين مينيب گليب دوشوب قاپي دا.
Ø
قان ائلييه‌ن قان ائله مئييب خبر آپاران قان ائلئييب.
Ø
قره قئييد جانين آليب.
Ø
قلبي يئره سو چيخماز.
Ø
قوچ اکه چپيش تکه.
Ø
قودوخلو ائششه‌ک کاروانا گئدمه ز.
Ø
قورتدالارسان قوردو چيخه ر.
Ø
قورد آغزيننان چيخيب.
Ø
قورد اوره‌گی يئييب.
Ø
قورد بالاسي قورد اولار.
Ø
قورد دئدون قولاغلاري گورسه ندي.
Ø
قورد دومانليق گزه ر.
Ø
قورد يوواسيندان سوموک اسکيک اولماز.
Ø
قورددان قورتولدوک قولئبانييه توش گلديک.
Ø
قورشاغدان آشاغي دانيشير.
Ø
قولاغ گونده بير سؤز ائشيدمه يه کار اولار.
Ø
قونشوم قونشو اولسا کور قيزيم اره گئدر.
Ø
قونشييه اومود اولان شامسيز قالار.
Ø
قويون قوزوسونون اياغين باسلاماز.
Ø
قيرميزي قار ياغيب؟
Ø
قيريله‌ن قوشونناندي.
Ø
قيز قاپيسي شاه قاپيسي.
Ø
قيزيلباشدي. (يوکسک روحلو و اسکيک ليلکره يئنيمه يه‌ن آدام)
Ø
قيزيم سنه دئييره م گلينيم ائشيد.
Ø
قيش بير گونده قيشليغين بيلديره ر.
Ø
قيش گئده‌ر اوزو قاراليق کوموره قالار.
Ø
قينه مه غه قاري اوکوز.
Ø
قيليج ياراسي توختار ديل ياراسي توختاماز.
Ø
گؤتده‌ن باشا قيزيل اولدو ندي.
Ø
گئتديک گلين گؤرمه گه، گلين گئتدي تزه‌ک ييغمه غه.
Ø
گؤتيينه‌ن قاپي آچماييب .
Ø
گؤزه لليک اوندور دوققوزو دوندور.
Ø
گلين توشدو تويچو سيشدی.(سيچدی)
Ø
گزه‌ن اياغا داش ده يه ر.
Ø
گوجو چاتاني وورور چاتمايانادا بير داش آتير.
Ø
گون وار گون وار.
Ø
مئه ده شئه گله ر.
Ø
مال يييه سينه اوخشاماسا حارامدير.
Ø
مسجيد قورولماميش کور قاپي دا دوروب.
Ø
من آغا سن آغا اينه کله ري کيم ساغا.
Ø
منيم اوره گيمنه‌ن خبر وئريب.
Ø
موس موس دئيينجا دئنه موصطفي.
Ø
مين يئييجون اولسون بير دئييجون اولماسين.
Ø
نابلد قويي يه داش آتماق اولماز.
Ø
ننه سينه باخ قيزين آل قيراغينا باخ بئزين آل.
Ø
نه ايشيم ايشدير، نه اليم بوشدور.
Ø
نه ايشين وار تولکيده تولکي سني هورکيده.
Ø
نه سيکديغيميزده‌ن يارانديک نده سيکيلديغيميزده ن.
Ø
نه ياسيميز ياسا اوخشايير نه تويوموز
Ø
نييه تبه غون قولتوغوندادي.
Ø
اله باخان اولوب.
Ø
هاميني بزه‌ر اؤزو لوت گزه ر.
Ø
هر آنقيرانا آخير چکسون بوردان اصفهاناجاق آخير اولار.
Ø
هر نه توکسون آشووا چيخاجئک قاشوقووا.
Ø
هر يئر اوجادي اليوي آپار قوي اورا.
Ø
هرده‌ن آسغيريرام هرده‌ن اوسگوروره م.
Ø
وئرمه سه خاليق نئينه سين مخلوق.
Ø
ورياني سووا وئريب.
Ø
ووروسان اؤلور کيشله ييرسه‌ن گئدمير.
Ø
کئچله دئديله‌ر باشووو يودون، دئدي يودومدا دره ديمده.
Ø
کئچي کيمين آدامين قولاغين گميرير.
Ø
کار ائشيدمه ز يان يورار.
Ø
کاسيب پارا تادي يئر تاپمادي يئر تاپدي پارا تاپمادي.
Ø
کاسيب يئييش گئييشين بيلسه کاسيب اولماز.
Ø
کاسيبين ائوينين آشاغيسي يوخاريسي اولماز.
Ø
کاسيبين چوره‌گي قوتولاندان سورا تنديري آليشار.
Ø
کسب مان دگيل.
Ø
کنديميز کند اولسادا يوسماجا کند اولار.
Ø
کهليگي آزيب.
Ø
کور آتين کور نال بندی اولار.
Ø
کور پيشيگين گوزين باغلئيير.
Ø
کور قوشون يوواسين آللاه الينن قويار
Ø
کور نه ايسته‌ر آللاهدان؛ بير جوت گؤز، بيري ايري بيري دوز
Ø
کول ديبينده دووشان ياتار.
Ø
يئدي اوستونده نده بير کاسا سو ايچدي.
Ø
يئرين آلتيندا بيلير اوستونده.
Ø
يئرينه‌ن ييغيشديره سن بيلمه ز.
Ø
يئمه غينه‌ن دويماديق يالاماغينان دوياجاق.
Ø
ياخچي ليق ائله آت دريايا باليق دا بيلمه سه خاليق بيله ر.
Ø
ياد آغلار يالان آغلار.
Ø
ياد ايتين قويروغو الينده اولار.
Ø
يارالي بارماغا ايشه مه ز.
Ø
ياز عومرو آز.
Ø
ياس توي کاسيبا بيردير.
Ø
ياغلي چوره‌ک گزير.
Ø
يالقوزه‌ک جاناوار کيمين گوزه گيرير.
Ø
يانسين چيراغي گلسين ايشيغي.
Ø
يورغانووا گؤره قيچووي اوزاد.
Ø
يوز اؤلچ، بير بيچ.


Təşəkor Edərik Mahmit Bəy
Materiallardan istifadə zamanı qaynağa istinad vacibdir
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است

Http://www.sozluk.blogfa.com
[e-mail]

اسامی چیوانات

حئیواناتین آدی

در این پست به معرفی نام تورکی چند حیوان می پردازیم:

اؤرده‌ک

: اردکORDƏK

ائرکه‌ج

: بز نر چند ساله اخته شده و پیشاهنگ گلهƏRKƏC

ائرکه‌ک

: نرƏRKƏK

ائششه‌گ

: الاغ، گوش دراز، خرEŞƏK

اؤکوز

: گاو نرOKOZ

آت

: اسبAT

آق قوش(سئرچه)

: گنجشکAQ QUŞ

اوو

: آهوOV

ایت

: سگİT

آیغیر

: اسب نرAYĞİR

ایلان

: مارİLAN

ایلانا آغری وئره‌ن

: بزدوشİLANA AĞRY VERƏN

اینک

: گاو مادهİNƏK

آیی

: خرسAYİİ

بئچه(خوروس)

: خروسBECHƏ-XOROZ

باغا(توسباغا)

: لاک پشتBAĞA-TUSBAĞA

بایقوش

: جغدBAYQUŞ

بیزوو

: گوسالهBİZOV

بیلدیرچین

: بلدرچینBİLDİRCHİN

توغلی

: بره ای که یک سالش تمام شده استTOĞLİ

تولا( کوچوک)

: توله سگTULA-KOاUK

تولکی

: روباهTULKU

تویوق

: مرغTOYOQ

تکه

: بز نرTEKƏ_TƏKƏ

جؤنگه

: گاو نر دوسال تمامCONGƏ

جئیران

: جیرانCEYRAN

جوجه

:(cücə )جوجه COCƏ

چپیش(بئچی)

: بزغاله، اوغلاقCHİPİŞ-BECHİ.OĞLAQ

چوققا

: بچه خرسCHOQQA

چکیرتگه(چکچه‌گگی)

: ملخاƏKİRTGƏ

خنگه‌ر

: گاو نری که بیضه چپش را عقیم کرده باشندXƏNƏGƏR

دؤوشان

: خرگوشDضVŞAN

دؤووز

: خوک صحراییDOVUZ

دانا

: گوساله یک سال تمامDANA

دای

: کره اسبی که یک سالش تمام شده باشدDAY

دایلاق

: بچه شتر؟DAYLAQ

دوگه

: گاو ماده دوسال تمام که برای سال آینده خواهد زاییدDOQƏ

دَوهَ

: شترDƏVƏ

دیشی

: مادهDİŞİ

سؤسه‌ر

: راسوSUSƏR

سو ایلانی

: مار آبیSU İLANİ

سوایتی

: سگ آبیSU İTİ

سوپا

: خر دو تا سه ساله که هنوز برای بار کشی استفاده نمی‌شودSUPA

سیچان

: موشSİاAN

شیشه‌ک

: گوسفند دوساله و قوچ دوسالهŞİŞƏK

فره

: جوجه پرندگانFƏRƏH

فریک

: مرغ یک سال تمامFƏRİK

قابان

: خوک نرQABAN

قاتیر

: استر، قاطرQATİR

قارا قوش

: پرستوQARA QUŞ

قاریشقا

: مورچهQARİŞQA

قره قوش

: بازQƏRƏ QUŞ

قره قیز

: اره‌میک ائششه‌گQƏRƏQİZ

قوچ

: قوچQOا

قودوخ

: کره خرQODUX

قورد

: کرمQURD

قورد

، جنه‌وار: گرگQURD(CANAVAR)

قورداق

: کرم خاکیQURDAQ

قوزغون

: کرکسQOZĞUN

قوزو

: برهQOZO

قولان

: کره اسب دوسالهQOLAN

قومری

: قمریQOMRY

قویون

: گوسفندQOYUN

قیرخ ایاق

: خرچنگQİRX ƏYAQ

قیزبوغان

: آفتاب پرستQİZ BOĞAN

گؤیه‌رچین

: کبوترQOYƏRاİN

ماچا

، قانجیخ: الاغ و استر مادهMAاA(QANCİX)

مایدان

: اسب مادهMAYDAN

هئشته‌رخان

: بوقلمونHƏŞDƏRXAN

هورا

: بز نر یک سال به بالاHORA

کئچی

(بئچان): بزKEاİ

کپه‌نه‌ک

: پروانهKƏPƏNƏK

کرتده‌نکه‌له

: مارمولکKƏRTƏNKƏLƏ

کل

: آهوی نرKƏL

کله

: گاوی که اخته نشده و با گاو ماده جفتگیری می کند( درهرسن و سالی)KƏLƏ

کهلیک

: کبکKƏHLİK

کوروک

، دایچا: کره اسبKORUK(DAYاA)

کوششه‌ک

: بچه شتر؟KOŞƏK

کویه‌ر

: بز ماده یک سال تمامKOYƏR

کیرپی

: چوجه تیغیKİRPY

مقایسه ویژگیهای ترکی با فارسی

ویژگی های زبان تورکی و مقایسه کوتاه بین تورکی و فارسی

Turkish Language

خلاصه شده از رساله (مقایسة اللغتین)

تالیف دکتر جواد هیئت

تهیه و تنظیم : تایماز(م.ن)

متأسفانه در دوران پهلوی،به پیروی از افکار ملی گرایانه افراطی و شوونیستی بیش از نیم قرن در این باب سیاست جبر و تحمیل اعمال شد و از چاپ و انتشار هر گونه کتاب تورکی جلوگیری به عمل آمد و زبان فارسی هم بصورت زبان انحصاری دولتی و تحمیلی در آمد!در نتیجه این سو ء تدبیر و انحصار طلبی و سیاست زور گویی،زبانهای غیر فارسی مردم ایران،بویژه تورکی رسما" ممنوع شد.البته اینگونه رویه و اعمال غیر انسانی و ضد مردمی بدون واکنش نماند و در مردمی که زبانشان ممنوع اعلام شده بود عکس العمل هایی نا مطبوع و گاهی کینه و نفرت برانگیخت و خواه و نا خواه از شیرینی لهجه فارسی هم در مذاق آنها کاسته شد!؟

بعد از سقوط رژیم پهلوی و رفع ممنوعیت دولتی در مدت کوتاهی کتاب و مجله و روزنامه به زبان تورکی چاپ و منتشر شد و دیوانهای شعرای تورکی گو قدیم و جدید تجدید چاپ گردید و زبان تورکی مجددا" ولو بطور نسبی فرصت و میدان هنرنمایی یافت.

در حال حاضر 25 لهجه یا زبان تورکی در مناطق مختلف شوروی سابق،ترکستان شرقی(چین)،ترکیه و بالکان زبان رسمی مردم است و در حدود20 لهجه یا زبان تورکی دارای کتابت و ادبیات کتبی است.

ادبیات شفاهی تورک ها بسیار غنی است و در هر منطقه ضمن ویژگی های عمومی و قدیمی خصوصیات محلی را نیز در بردارد.ادبیات شفاهی تورک زبانان ایران شاید غنی ترین و یا یکی از غنی ترین آنها در نوع خود میباشد.

کتاب ده ده قورقود که داستانهای اقوام اوغوز را بازگو میکند،یکی از قدیمی ترین آثار ادبیات شفاهی است و بطوریکه اغلب دانشمندان معتقدند،همچنانکه از متن کتاب هم بر می آید مهمترین وقایع تاریخی این داستانها در آذربایجان و در قسمت شرقی آناطولی رخ داده و در آن از قهرمانی ها و ویژگی های قومی و قبیله ای مردم این سرزمین سخن رفته است.

طبق آمارهای اخیر در دنیا

شش هزار زبان موجود است که نیمی از آنها کمتر از ده هزار و یک چهارم آنها کمتر از یک هزار گویشور دارند و تنها 20 زبان هستند که صدها میلیون نفر بدانها سخن می گویند.زبان شناسان معتقدند که یک زبان به شرطی می تواند زنده بماند که حداقل یک صد هزار نفر گویشور داشته باشد بنابراین بیش از نیمی از زبانهای حاضر در حال نابودی هستند.

اینترنت

،حکومتهای ملی در گزینش و تحکیم زبانهای ملی و تضعیف دیگر زبانها نقش مهمی دارند. پیشرفت علمی و صنعتی شدن و روشهای ارتباطی نوین نیز به نابودی زبانها کمک می کند.زبانی که در اینترنت نباشد زبانی است که در دنیای نوین "دیگر وجود ندارد"،این زبان مورد استفاده قرار نمی گیرد و در تجارت هم بکار نمی رود.

در حال حاضر هر سال ده زبان از بین می رود،افق آینده نیز تیره تر به نظر میرسد.برخی چنین پیش بینی کرده اند که 50 تا 90 درصد زبانهای فعلی در این قرن از بین می روند و بدین سبب حفظ آنها امری ضروری به شمار میرود.

مسئله زبان در قرن21 ام دو سئوال را مطرح میسازد.از یکسو زبانهای ملی یا پر گویشور چگونه در برابر پیشتازی زبان انگلیسی مقابله کنند؟از سوی دیگر،زبانهای فرعی یا محلی چگونه می توانند از خطر نابودی نجات یابند و در جهت توسعه پیش بروند؟

برای حمایت از زبانهای محلی و جلوگیری از نابودی آنها در 10-12 سال اخیر مقامات بین المللی تصمیماتی اتخاذ و قطعنامه هایی صادر کرده اند . از جمله:

در18 دسامبر 1992 مجمع عمومی سازمان بین الملل متحد بیانه مربوط به حقوق اشخاص متعلق به اقلیت های قومی یا ملی،مذهبی و زبانی را به تصویب رساند.این بیانیه کشورها را موظف کرد تا از موجودیت و هویت اقلیتها در داخل مرزهایشان حمایت کنند.

از میان حقوق پیش بینی شده برای اشخاص متعلق به اقلیتها عبارتند از:حقوق برخورداری از فرهنگ خاص خودشان / حق استفاده از زبانشان / اجازه شرکت مؤثر در فعالیت های فرهنگی،مذهبی،اجتماعی،اقتصادی و زندگی عمومی و نیز در تصمیم گیریهای مربوط به اقلیتی که به آن متعلق هستند./ اجازه تاسیس و اداره موسسات مربوط به خودشان،حق ایجاد ارتباط صلح جویانه و خالی از تبعیض با اعضای گروه خودشان یا دیگر اتباع کشورهای دیگری که با آنها پیوندهای مشترک قومی ، مذهبی و زبانی دارند.این نخستین سند قابل قبول جهانی و جامع مربوط به حقوق اشخاص وابسته به اقلیتهاست و از همین رو بر نحوه اجرا و تصویب قوانین ملی کشورها تأثیر خواهد گذاشت.

شباهت و خویشاوندی زبانها از دو نظر بررسی میشود:

1-منشأ زبانها

2-ساختمان و شکل خارجی زبانها(موروفولوژی)

زبان تورکی

از نظر منشأ جزو زبانهای اورال-آلتای و یا به بیان صحیحتر،از گروه زبان های آلتائی است.

زبانهای اورال-آلتای به مجموعه زبانهایی گفته میشود که مردمان متکلم به آن زبانها از منطقه بین کوه های اورال-آلتای(در شمال ترکستان)برخاسته و هر گروه در زمانهای مختلف به نقاط مختلف مهاجرت نموده اند.

این گروه زبانها شامل زبانهای فنلاند،مجارستان(اورالیک)و زبانهای تورکی،مغولی،منچو و تونقوز(زبانهای آلتائیک)میباشد.

از نظر ساختمان و موروفولوژی زبانها به سه دسته تقسیم میشوند:

1-زبانهای تک هجائی ویاتجریدی

:مانند زبان چین جنوب شرقی آسیا.در این زبانها کلمات صرف نمی شوند و پسوند و پیشوند نمی گیرند و تغییر نمی کنند.گرامر منحصر به نحو و ترکیب و ترتیب کلمات است که معانی کلمات را تغییر میدهد.در این زبانها آکان یا استرس(تاکید یا وورغو)،تن صدا و انتو ناسیون یا آهنگ ادای کلمات و جمله بسیار مهم است و معنا را مشخص میکند.در زبان چین تعداد کمی از واژه ها تک هجایی هستند.

2-زبانهای تحلیلی یا صرفی :

در این زبانها ریشه کلمات هم ضمن صرف تغییر می نماید مانند:گفتن - می گویم. زبانهای هند و اروپائی و از آن جمله زبان فارسی جزو این گروه می باشند.

3-زبانهای التصاقی یا پسوندی :

در این زبانها کلمات جدید و صرف افعال از چسبانیدن پسوندهای مخصوص به ریشه کلمات ایجاد میشود و این مسئله سبب پیدایش لغات جدید و غنای لغوی می گردد.در این زبانها ریشه ثابت و در موقع صرف تغییر نمی یابد.پسوندها تابه آهنگ ریشه بوده و به آسانی از آنها قابل تشخیص اند. زبان تورکی و گروه زبانهای اورال-آلتائی جزو این دسته می باشند.

در زبانهای هند و اروپائی از جمله فارسی پیشوندهای جر(ادات)یا حروف اضافه وجود دارد. در صورتی که در تورکی پیشوند وجود ندارد. مثلا در برابر کلمه ی

انترناسیونال (فرانسه)و بین الملل(عربی)،در تورکی میلّتلر آراسی و یا اولوسلار آراسی گفته میشود.یعنی به جای پیشوند ، پسوند بکار میرود،چون در تورکی کلمات از آخر تکامل و توسعه پیدا می کنند.

در زبانهای هند و اروپائی عنصر اصلی(مبتدا و خبر)در بتدا قرار می گیرد و عناصر بعدی با ادات ربط یه شکل حلقه های زنجیر به یکدیگر مربوط میشوند و اگر عناصر بعدی قطع شوند ساختمان جمله ناقص نمی شود . ولی در تورکی ترتیب عناصر کاملا بر عکس است . یعنی ابتدا باید عناصر ثانوی و فرعی تنظیم و گفته شود،عنصر اصلی، یا فعل هم در آخر قرار می گیرد.

مثال در فارسی = من به شیراز رفتم تا دوستم را ببینم که اخیرا از فرانسه آمده و در آنجا شش سال طب خوانده است.

حال همین مثال در تورکی = آلتی ایل صب اوخویاندان سونرا فرانسادان یئنی قاییدان دوستومو گؤرومک اوچون شیرازا گئتدیم.

جی،ال،لویس در دستور خود اجزای جمله تورکی را به ترتیب زیر می شمارد:

1-فاعل2-قید زمان 3- قید مکان 4-مفعول غیر صریح5-مفعول صریح6-قید و هر کلمه ای که معنی فعل را تغییر دهد7-فعل.

هر چیز معین بر غیر معین مقدم است،یعنی اگر مفعول صریح معین باشد بر مغعول غیر صریح غیر معین مقدم میشود.مثال جمله مرتب تورکی چنین است:

نقاش گئچن گون موزده گلن لره تابلولارینی اوزو گؤستردی

یعنی نقاش روز گذشته در موزه تابلوهای خود را به تماشاچیان خودش نشان داد.

بعلاوه هر عنصری از جمله که به آن بیشتر اهمیت داده شود نزدیک فعل قرار می گیرد.

در صورتی که جمله با فعل ختم نشود جمله معکوس گفته میشود که در محاوره ،شعر و سبکهای خاص به کار میرود.

هماهنگی اصوات

:یکی از بارزترین ویژگی های تورکی هماهنگی اصوات است.اصوات یا آواها در زبان به عنوان عناصر بسیط تشکیل دهنده کلمات دارای نقش اساسی هستند در زبان تورکی بین اصوات مختلف ریشه وپسوند هماهنگی موجود است.

هماهنگی اصوات سبب میشود که کلمات تورکی دارای آهنگ خاص بوده و تلفظ صحیح آنها اثر مطبوعی در شنونده ایجاد نماید.

حروف یا صداهای رایج تورکی 32 عددند که از آنها 9صائت و بقیه صامت هستند.

در تورکی بر خلاف فارسی و عربی صدادارها کوتاه اند و به همین علت شعرای تورکی گو در شعر عروضی به اجبار از کلمات فارسی یا عربی استفاده کرده و یا بعضی اوقات صداها را کشیده تلفظ می کنند.وزن عروضی بر خلاف وزن هجایی برای شعر تورکی مناسب نبوده و در شعر معاصر جای سابق خود را از دست داده است.شعر تورکی قبل از پذیرفتن اسلام با وزن هجایی سروده شده و "

قوشوق" یا "قوشقی" نامیده میشد.بعد از آنکه بر اثر مهاجرتها تورکان به اعراب و فارسی زبانان نزدیک شدند وزن عروضی آن را از آن اقتباس و به مرور وزن کلاسیک شعر تورکی قرار دادند.با وجود این شعرای خلقی (اوزانها و عاشیقها) اشعار خود(بایاتی ، قوشما و...)را با وزن هجائی سروده اند.

در بررسی مقایسه ای زبانها از چهار نقطه نظر تحقیق میشود:

1-از نظر جمله بندی یا نحو

2-از نظر مورفولوژی یا شکل خارجی و پسوندها

3-از نظر آوائی یا فونتیک(صداها)

http://tansu.blogfa.com

اینک درباره لغات و مخصوصا" افعال تورکی در مقایسه با لغات و افعال فارسی توضیحاتی داده میشود.

در این باب امیر علیشیر نوائی در حدود 500سال قبل در کتاب محاکمة اللغتین بحث قابل توجهی نموده و بعنوان مثال

یکصد لغت تورکی را که معادل آنها در فارسی نیست مطرح نموده است ،همچنین تعداد زیادی از افعال تورکی را که فارسی ندارد برشمرده است.

نوائی می گوید معادل این کلمات که صد تای آن بعنوان نمونه ذکر شد در فارسی وجود ندارد،بنابراین اگر بخواهیم معانی این کلمات را به فارسی زبانها بفهمانیم ناچار باید به کمک جمله هایی با کمک گرفتن از کلمات عربی متوسل شویم.

لغاتی را که نوائی در کتاب خود بعنوان مثال بکار برده کلمات تورکی جغتائی است و اغلب برای تورک زبانان ایران نا آشناست از اینجهت در این رساله به جای آنها لغات مشابه تورکی آذربایجانی بکار برده شده است.

در این رساله در حدود 1700 کلمه تورکی آذربایجانی درج شده که در فارسی کلمه مستقلی برای آنها بکار نمی رود. ضمنا" بعنوان نمونه در حدود 350 کلمه تورکی نقل شده که عینا" در فارسی بکار میرود مانند:آقا،خانم،سراغ،اوغور،قاب،قاشق،قابلمه،دولمه،بیرق،سنجاق و امثال آنها.

در مقایسه دیکسیونرهای تورکی آذربایجانی تورکی ترکیه مشاهده میشود لغاتی که معادلشان در فارسی موجود نیست در دو لهجه تورکی یکی نبوده و در بیش از 30%لغات با هم متفاوتند.از طرفی از هر ریشه لغتی 1- 4 کلمه ذکر شده،در صورتیکه در تورکی از یک ریشه تعداد زیادی کلمات ساخته میشود و هر کدام معنی بخصوصی دارند.ضمنا" باید خلطر نشان نمود که در حال حاضر 28 زبان یا لهجه مستقل تورکی وجود دارد که 20 لهجه آن دارای کتابت و ادبیات میباشند و هر کدام دارای لغات مترادف بیش از یک هزار لغت تورکی آذربایجانی می باشند.با این ترتیب معلوم میشود که

هزاران کلمه در تورکی موجود است که معادل آنها در زبان فارسی موجود نیست.

در زبان تورکی کلماتی با اختلاف جزئی(نوآنس)در معانی موجود است

که در فارسی نیست.مثلا"برای انواع دردها کلمات:

آغری/ آجی/ سیزی/ یانقی/ زوققو/ سانجی/ گؤینه مک/ گیزیلده مک اینجمک،

بکار می رود که هر کدام درد بخصوص را بیان می کنند.

آغری

معادل درد فارسی است(درد عضوی).

سانجی

به درد کولیک احشاء تو خالی گفته میشود مانند قولنج روده،

آجی

به درد پرووکه گفته میشود مانند درد در موقع کشیدن دندان.

سیزی

به درد خفیف سوزش دار گفته میشود.

یانغی معادل سوزش میباشد.

زوققو

درد همراه ضربان است مانند درد آبسه ودرد عقربک انگشتان و امثال آنها.

گؤینه مک

شبیه سوختن است و در دقایق اول سوختگی دیده میشود.

اینجیمک

دردر موقع پیچ خوردگی مفاصل و یا درد حاصل از ضربه و سقوط میباشد.

گیزیلده مک

درد شبیه گزگز کردن دردناک می باشد.

در فارسی برای تمام حالات فوق لغت درد و یا سوزش بکار می رود.

در تورکی به گریه کردن آغلاماق گفته میشود.ولی این کلمه مترادفهای زیادی دارد که هر کدام حالات مختلف گریه را بیان می کند.مثلا":

آغلامیسماق یعنی بغض کردن و به حالت گریه افتادن بدون اشک ریختن.

بؤزمک به معنی حالت گریه گرفتن کودک.

دولوخسونماق

به معنی حالت گریه به خود گرفتن و متأثر شدن بزرگسال و پر شدن چشم از اشک میباشد.

آغلاشماق

به معنی گریه دسته جمعی و تعزیه بکار میرود.

هؤنکورمک

با صدای بلند گریه کردن و هؤککولده مک گریه با هق هق میباشد.

بوزلاماق

با صدای بلند گریه کردن و از سرما لرزیدن میباشد.

ایچین چالماق

به معنی از فرط گریه کردن گریه بدون اشک و یا هق هق نمودن است .

کؤیرلمک به معنی حالت گریه دست دادن است.

در تورکی

جغتائی اینگره مک و سینگره مک به معنی یواش یواش بطور مخفی گریه کردن و سیقتاماق به معنی زیاد گریه کردن و اؤکورمک به معنی با صدای بلند گریه کردن میباشد.همچنین ییغلاماق به معنی گریه کردن و اینجگیرمک به معنی با صدای نازک گریه کردن است.

در تورکی

اوُسانماق به بیزار شدن و به تنگ آمدن می گویند.بیقماق،بئزیکمک،بئزمک و چییریمک هم با اختلاف جزئی همان معنی را میدهد مثلا":چییریمک بیشتر بمعنی زده شدن میباشد.

ترپشمک

به معنی تکان خوردن

و ترپتمک به معنی تکان دادن است

ولی

چالخالاماق به معنی تکان دادن به منظور سوا کردن(مثلا سوا کردن کره از ماست)،

قاتیشدیرماق

به معنی مخلوط کردن

و قاریشدیرماق به معنی به هم زدن با قاشق و غیره .. میباشد.

ییرقالاماق

به معنی تکان دادن و جنباندن

و

سیلکه له مک به معنی تکان دادن درخت و یا لباس و فرش و امثال آن میبا شد.

در فارسی برای هیچکدام از این تعبیرات لغات مستقل به خصوصی وجود ندارد.

ایمرنمک

،قیمسانماق که با اختلاف جزئی به معنی آرزو کردن و هوس کردن و نیسگیل به معنی آرزوی براورده نشده و حسرت میباشد،هیچکدام معادل مستقلی ندارند.

برای

دعوا کردن کلمات متعددی بکار می رود که هر کدام شکل و حالت ویژه ای را از دعوا بیان می کنند مانند:

دؤیوشمک

:همدیگر را کتک زدن

ووُروشماق

:همدیگر را زدن

ساواشماق

:با یکدیگر دعوا و جنگ کردن و گلاویز شدن

دیدیشمک

:دعوا همراه چنگ زدن همدیگر

چارپیشماق

:دعوا و برخورد به یکدیگر،تصادم

دالاشماق

:با هم دعوای لفظی کردن

دارتیشماق

:با هم مشاجره کردن

چاخناشماق

:با هم سر شاخ شدن

تؤتوشماق

:دعوا با گرقتن همدیگر

بؤغوشماق

:دعوا همراه یقه ی همدیگر را گرفتن و خفه کردن

تیپشمک و تیپکلشمک

:دعوا همراه لگد انداختن به هم

خیرتدکلشمک

یا فیرتیلاقلاشماق:دعوا همراه گلوی همدیگر را گرفتن

سؤیوشمک

:همدیگر را دشنام دادن

دیرشمک

:دعوا کردن،رو در روی هم ایستادن

بؤغازلاشماق

:گلوی همدیگر را گرفتن،رو در روی هم قرار گرفتن،دعوا کردن

چیرپیشماق

:زدوخورد

دُروشماق

:مناقشه،مجادله،رو در رو شدن

سؤپورلشمک

:گلاویز شدن،در هم آویختن

همچنین برای اینکه بگوئید

فلانی از در وارد شد ، بسته به شخصیت فلانی و نحوه ی ورود و مناسب گوینده با وی کلمات زیر بکار میرود:

قاپی دان گلدی

(از در آمد،بطور متعارف)

قاپی دان ایچری بویوردولار

(از در تشریف فرما شدند)

قاپیدان گیردی

(از در وارد شد،بطور خودمانی)

قاپی دان گئچدی

(از در گذشت)

قاپی دان سؤخولدو

(از در خودش را چپاند)

قاپی دان تپیلدی

(از در خودش را به زور تو کرد)

قاپی دان دوروتولدو

(از در یواشکی تو آمد)

قاپی دان سؤروشدو

(از در سر خود آمد تو،بمعنی مجازی)

در تورکی به مرغابی «اؤردک» گفته میشود ولی برای انواع آنها اسامی مختلف بکار میرود.مثلا" به اردک ماده«بورچین» و به اردک نر«سونا» و همچنین «یاشیل باش» گفته میشود

در تورکی برای اسب و اغلب حیوانات اهلی در هر سنی نام مخصوص وجود دارد.مثلا"«قولون»برای اسب نوزاد،«دای» به اسب دوساله و «یولان»به اسب پنج ساله گفته میشود

برای صداهای حیوانات مختلف و عناصر طبیعت لغات ویژه ای بکار میروند مانند:

سو شیریلتیسی

:صدای شرشر آب

یارپاق خیشیلتیسی

:صدای خش خش برگ

اوت پیچیلدیسی

:صدای افتادت باد در سبزه

گؤی گورولتوسو

:صدای غرش آسمان

قافلان نریلتیسی

:صدای غرش پلنگ

قوش جیویلتیسی

:صدای جیک جیک مرغ

اینکلرین بؤیورمه سی

:صدای گاوها

شلاله نین چاغلاماسی

:صدای ریزش آبشار

همچنین در برابر کلمه«

کندن»فارسی شش کلمه تورکی موجود است که هر کدام در محل و مورد خاصی بکار می رود:

قازماق

: بمعنی کندن زمین و امثال آن

یولماق

:بمعنی کندن مو و کندن از ریشه

سویماق

:بمعنی کندن پوست و رازهزنی

اویماق

:بمعنی کندن چوب و امثال آن برای منبت کاری و در آوردن چشم بکار میرود.

قوپارماق: برای کندن جزئی از چیزی

قیرتماق:برای کندن و برداشتن جزئی از چیزی و نشگون گرفتن است.

بطوریکه مشاهده میشود در فارسی به جای کلمات مستقل تقلید صداها بطور مکرر بکار میرود.

در تورکی لغات مشابه(اومونیم)یا لغاتی همانند با معانی مختلف بسیار است که در شعر و ادبیات برای جناس و ایهام بکار میرود مانند:

آت بمعنی اسب و آت بمعنی بیانداز.

زبان تورکی از نظر لغات برای مفاهیم مجرد بسیار غنی است.افعال تورکی بطوری که خواهیم دید از نظر نوع،وجه و زمان بسیار متنوع میباشد.در نتیجه زبان تورکی برای بیان اندیشه بطور دقیق بسیار مناسب و رساست.

نا گفته نماند با آنکه لغت باعث غنای زبان است ولی غنای زبان بیشتر تابع تحرک و قابلیت لغت سازی،افاده و بیان مفاهیم جدید وغنای مفاهیم مجرد همچنین تنوع بیان قدرت بیان تفرعات و تفاوتهای جزئی(نوآنس)کلام است.

با در نظر گرفتن مراتب فوق، نوائی و بسیاری از شرقشناسان معتقدند که نثر زبان تورکی برای بیان اندیشه و مفاهیم و موضوعات مختلف علمی،فلسفی،اجتماعی و ... رساتر و مناسبتر از زبانهای دیگر است.

مفاهیم و اندیشه هایی را که می توان در تورکی با یک جمله بیان نمود،جملات و شرح مفصلی را در آن زبان ایجاب می نماید.

در زبان یا همان لهجه فارسی واژه های بسیط سخت گرفتار کمبود است زیرا بیشتر آنها به مرور زمانها رها گشته و از یاد رفته است،

*واژگان زبان فارسی برای مفاهیم علمی مجهز نیست*، و مترجمان ایرانی بیش از همه این درد جانکاه را احساس می کنند و از این، عذاب می برند.گاه میشود که انسان یک ساعت ،یک روز و حتی یک هفته تمام درباره بهمان تعبیر زبان خارجی می اندیشد،مغز و اعصاب خود را می فرساید و از هم می گسلد و سر انجام نیز راه به جائی نمی بردو خوانندگان هم همواره از مترجمان و ترجمه های فارسی ناخشنودی می نمایند.

افعال:

افعال کار ،حرکت و حالت را بیان می کند و عنصر اصلی جمله محسوب میشوند،بطوریکه بدون فعل ،جمله نا تمام و معنی آن نا مفهوم خواهد بود.

زبانهای

اورال-آلتائی عموما" و زبان و زبانهای تورکی خصوصا" از نظر افعال غنی هستند بعلاوه دارای انواع،وجوه و زمانهای متعدد و متنوع اند بطوریکه ممکن است مفاهیم و مطالبی را با یک فعل بیان نمود در حالیکه برای بیان همان مفهوم و مطلب در زبانهای دیگر نیاز به جملات مشروح و مفصل می باشد مثلا":اوسانمیشام یعنی من از او به تنگ آمده و بیزار شده ام،خوسانلاشدیق یعنی ما با هم بطور خصوصی درد و دل کردیم،قوجاقلاشدیلار یعنی همدیگر را در آغوش گرفتند و آغلاشدیلار یعنی با همدیگر گریه کردند،گئچیندیریر یعنی اعاشه را تامین می کند و ...

افعال تورکی همه با قاعده اند جز فعل ناقص فراموش شده ی ایمک به معنی بودن که بجای فعل معین بکار میرود

.

http://tansu.blogfa.com

در خاتمه این مقاله به جا خواهد بود اگر نگاهی مقایسه آمیز هر چند گذرا به چند و چون اصطلاحات و تعبیرات فعلی در زبانهای فارسی و تورکی بیاندازیم.اصطلاحات و تعبیرات فعلی که از آن در اصطلاح لغت شناسی به ترکیبات ثابت فعلی زیان نیز نام برده میشود.یکی از جالبترین و پرمایه ترین شقوق لغوی و ترکیبی زبان در ارائه معانی مجازی و تشبیهی است.

زبان فارسی که در عین حال یکی از زبانهای ترکیبی است و کلمات آن انعطاف زیادی برای تشکیل اصطلاحات و تعبیرات فعلی دارد و از وسعت و شمول زبان تورکی در ایجاد و کاربرد این نوع ترکیبات برخوردار نیست. در زبان تورکی تنها در رابطه با اعضای بدن انسانی از نوع :

باش(سر)،گؤز(چشم)،آغیز(دهان)،آیاق(پا) و امثال آن صدها اصطلاح و تعبیر وجود دارد اینک برای اینکه در این باب نموداری به دست داده باشیم به نقل تعدادی از اصطلاحات وتعبیرات فعلی رایج در زبان تورکی که از یادداشتهای آقای

م.ع.فرزانه اقتباس شده در رابطه با کلمه دیل(زبان)بسنده می کنیم:

1-

دیل - آغیز ائله مک(دلداری دادن،با لحن ملایم خواستار پوزش شدن،رفع رنجش و کدورت کردن.)

2-

دیل آچماق:زبان باز کردن(طفل)،درد خود را باز گفتن،التماس کردن و خواهش کردن

3-

دیل بوغازا سالماق:وراجی کردن،پشت سر هم و بدون وقفه حرف زدن.

4-

دیل اؤیرتمک:چیزهای ندانسته را یاد دادن،حرف یاد(یکی)دادن،راه و چاه نشان دادن.

5-

دیل تاپماق:تفاهم پیدا کردن،جلب رضایت و اعتماد کردن،زبان مشترک یافتن

6-

دیل تؤکمک:خواهش و تمنا کردن،اصرار ورزیدن

7-

دیل چیخارماق:استهزا کردن،ادای یکی را در آوردن

8-

دیل وئرمک:راضی شدن،قبول دادن*دیل وئرمه مک:امکان حرف زدن به دیگری را ندادن

9-

دیلده توک بیتمک: از تکرار و بازگویی یک مطلب خسته شدن

10-

دیلدن دوشمک:خسته شدن،از پا درآمدن

11-

دیلدن سالماق: خسته و درمانده کردن،از پا انداختن

12-

دیلدن دوشمه مک:ورد زبان بودن،از یاد نرفتن،فراموش نشدن

13-

دیله گتیرمک:یکی را به حرف وا داشتن،کاری را که در حق کسی انجام شده را به زبان راندن

14-

دیله توتماق:با حرفهای شیرین یکی را رام کردن،بچه در حال گریه را با زبان ساکت کردن

15-

دیله گتیرمه مک:یارای گفتن حرفی را نداشتن،حرفی را که گفتن آن ممکن است نگفتن

16-

دیلی آغزینا سیغماماق:خود ستائی کردن،حرفهای گنده گنده گفتن

17-

دیلی باتماق:نطقش خاموش شدن

18-

دیله گلمک: زبان و شکوه و شکایت گشودن،به ناله و فغان آمدن

19-

دیلی قیسا اولماق:به خاطر داشتن قصور،جرأت حرف زدن نداشتن

20-

دیلی دولاشماق:حرفها را اشتباه گفتن،در نتیجه اشتباه و یا دستپاچگی حرفها را قاطی کردن

21-

دیلی دؤنمه مک:قادر به تلقظ و ادای صحیح حرف نبودن

22-

دیلی توتولماق:توان و یارایی گفتن را از دست دادن،به هنگام سخن گفتن لکنت پیدا کردن

23-

دیلینه وورماماق:از چشیدن چیزی امتناع کردن

24-

دیلیندن دوشمه مک:مرتبا" تکرار کردن،بطور مدام بر زبان داندن

25-

دیلیندن قاچیرماق:بی هوا و بی حساب از دهانش در رفتن

26-

دیلینی باغلاماق:وادار سکوت کردن

27-

دیلینه باغلاماق:به گردنش گذاشتن،حرف بر زبان کسی گذاردن

28-

دیلینی بیلمک(باشا دوشمک):از حال و مقالش با خبر شدن،راز دلش را حالی شدن

29-

دیلینی قارنینا(دینمز یئرینه)قویماق:از زیاده گویی خودداری کردن،زبان در حلق فرو بردن

30-

دیلینی دیشله مک:حرف را نا تمام گذاشتن،در وسط حرف تأمل کردن

31-

دیلینی کسمک:به سکوت وا داشتن،جلو حرف یکی را به زور گرفتن

32-

دیلینی ساخلاماق:از گفتن چیز خاصی خودداری کردن،سکوت را ترجیح دادن

33-

دیلینی ساخلاماماق:در گفتن بی پروائی نشان دادن،حرف زیادی و بی موقع زدن

34-

دیللر ازبری اولماق:به دلیل خوشنامی و به زبانها افتادن،ذکر خیر داشتن

35-

دیللرده گزمک(دولاشماق):همچون امثال در زبانها گشتن.

36-

دیللره دوشمک:ورد زبان خاص و عام شدن،سر زبانها افتادن،شایع شدن.

نتیجه:

زبان تورکی یکی از با قاعده ترین زبانهاست و از نظر لغات،مخصوصا" افعال بسیار غنی است.وجود قانون هم آهنگی اصوات،کلمات تورکی را موزون و آهنگدار نموده و به آنها نظم و ترتیب خاص داده است.در تورکی علاوه بر اسامی ذات لغات زیادی برای مفاهیم مجرد وجود دارد.بعلاوه لغات مترادفی با اختلاف جزئی در معنی موجود است که میدان قلمفرسائی را وسیعتر و قلم نویسنده را تیزتر و دقیقتر میسازد.

افعال تورکی به قدری وسیع و متنوع اند که در کمتر زبانی نظیر آنها را میتوان یافت.گاهی با یک فعل تورکی اندیشه و مفهومی را میتوان بیان نمود که در زبان فارسی و زبانهای دیگر نیاز به جمله و یا جملاتی پیدا می کند.از طرفی وجود پسوندهای سازنده سبب شده که قابلیت لغت سازی برای بیان مفاهیم مختلف و تعبیرات فعلی بسیار زیاد است.

نحو و ترکیب کلام در تورکی با زبانهای هند و اروپائی متفاوت است. در تورکی عنصر اصلی جمله یعنی فعل اصلی در آخر جمله قرار دارد. زبانهای هند و اروپائی عنصر اصلی جمله در ابتدا قرار می گیرد و عناصر بعدی با ادات ربط بشکل حلقه های زنجیر به یکدیگر مربوط میشوند و اگر عناصر بعدی قطع شوند سازمان جمله ناقص میشود، ولی در تورکی ترتیب عناصر جمله کاملا" بر عکس است یعنی ابتدا باید عناصر ثانوی و فرعی تنظیم و گفته شود و قسمت اصلی در آخر قرار گیرد و از همینجاست که هر نویسنده و یا گوینده تورک زبان نمایان میشود.

چنداصطلاح رایج

یئرلی سؤزلر

چند لغت که در آن برخی اصطلاحات نیز بکار رفته نوشته های

قرمز معنی آنها می باشد و برای برخی از لغات من نتوانستم معنی مستقلی در فارسی پیدا کنم ،اگر شما می توانید ما را خبر کنید.

اره میک:

نازا((ərəmik))

آغزی فالدیر: ایسته دیگی او ساعاتی گره ک اولا=

زبانش فال هست:حرفهایش درست از آب در می آید

اوجقار:اوجده اولان، قیراق، یان=

کنار ((ücqar))

اوزم:( منده اوزم قویمادوز قالا)=

آبرو، حیا ((üzm))

بالجاق: اوزلوکون حلقه سی( اوزلوک ایکی حیصه دی: قاش و بالجاق)

بوغ یاغلاما پولو:

روشوه(پول سیبیل چرب کن!)

پلته ک:دیلی توتولان، الکن=

لکنت زبان داشتن((pəltək))

تشغه ل:حوققا، کله ک ( او منه تشغه ل ائتدی)=

مکر،حیله(او به من حیله زد) ((təşğəl))

تلتیک:اسگیک،اسگیک ایشلره اییله ن، یئرسیز دانیشان=

پست(کسیکه کارهی پست میکند،کسیکه بیجا حرف می زند..)((təltik))

تیر-توکونتو:بیر-بیرینه ده یمیش، چوخ قاریشیق دوشموش=

قاطی پاتی،به هم ریخته((tır-toküntü))

جؤنگه:ایکی ایلین کئچیرده ن ائرکه ک قره مال

((cöngə))

جیبیلداق: تاققیر، داز، دانقیر( باشی یانیب جیبیلداق چیخیب)=

کچل،بی مو،تاس(سرش سوخته و کچل شده)

چاپیق: اوزو چوپولموش آدام=

جای زخم (کسیکه صورتش زخم درونی برداشته است)

خای (گای،کاس،گیج):منگ، هوشسیز، مایماق=

گیج،بی عقل ((xay-gay-kas))

خزه ل:گوزده آغاجلاردان توکوله ن یارپاق=گریه و برگ درختان که ریخته شده((xəzəl))

خیپیق: بوینو گوده و یومورو-یوغون آدام. خیپان=

چاق(گردنش دایره ای و پر،آدم چاق)خیپپو!

دال: آغاجین قول-قانادی=

بال و پر درخت

دانقا: اؤکوزون آشیغی، یئکه، زیرپی=

کسیکه خودش را بزرگ می پندارد و لات هست

دوروف:نیشان=نشان((dürüf))

دوببه، مغرور=

مغرور زققه:((zəqqə))

شالایین:لاییق، یارار، تؤره لی=

لایق و شایسته((törəlı))((şalayin))

شپه:ضرر،

زیان، عارضه ( بو ایشین شپه سی اونا توخوندو) ((şəpə))

شومار:هومار، صاف، دوز=

صاف و ذلال((şümar))

قاخ: دنه سیز قوروموش اریک=

زردآلو خشک

قاسناق: یارانین اوزونده بیته ن دری=

پوستی که بر روی زخم هست

قوققو:تک، یالخی، یالنیز=

تنها،تک((qoqqo))

قیسیر: چاغیندا دوغمایان حئیوان

قیلان: قیریق، نارین، خیرداجا ( قیلان یون: قیریق یون)=

نازک،باریک،ریزه خورده

گلوووز:منم-منم دییه ن آدام، غود آدام=

آدم مغرور،قود(کسیکه زیاد منم منم می کند) ((gəlovuz))

گولوف:دووار آلتیندا سو کئچمه ق اوچون قویولان ییرتیق=

شکاف ،شکافی که برای عبور آب در زیر دیوار میگذارند((gülüf))

گیلدیر: یومورو، داییره=

گرده،کره ای

له له قان دی: بوتون قاندی، اتک باش قاندی، قیپ-قیرمیزی قانا بله شیب=

خون آلود

مازارات: اؤجه شگه ن، موزاحیم، کؤنه ز، لجباز=

مزاحم،لجباز

ماشات : انگل، مازارات=

انگل،مزاحم

کؤلگه ندیلیک: سایبان، گون آلان=

سایبان

کؤنده وه رلی:یئکه-مئکه،

درست و حسابی، جوثثه لی(( köndəvərlı))

کولفه:تندیرین یاننان هاوا چکه ن ییرتیغی=

شکاف برای کشیدن دود تنور((kulfə))

کونگول:

کوهان((kongül))

یاپالاق: یاستی، ائنلی

یالقوز: تک، یالنیز، یالخین=

تک،تنها

یالقوزه ک جاناوار: تک یاشایان جاناوار، چوخ اوره گلی و قورخماز اولار=

جانور تنها

یه خه نتی:سوت و قاتیغین قابین دیبینده قالانی، چوخ سووو اولان قاتیغ=

ماست پر آب ((yəxəntı))

http://caroymaq.blogfa.com/

نمونه ای از لغات تورکو در پارسی

نمونه اي از لغات توركي در پارسي

دولمه ( دولماق )	اكباتان ( اوخ باتان )
آقا با آغا ( آلپ آقا يا آغا از پادشاهان سكائي )	آلپ تكين سبك تكين يا سُميك تكين
قشون	اردو
تنبك يا دنبك	سانجاق ( سانج )
دنج كه اصل تركي دينج مي باشد	چوب كه از ريشة چُوپْ مي باشد
چاپار	آچار
اتاق از ريشة اوتناق يري	خانه يا خانا از ريشة خان
چَك يا چِك	چاپ
يورش	باتلاق يا باتاق يري
خان ( اغوزخان، چنگيزخان،ستارخان )	آناهيتا ( آنا ـ هيت، ناهيد، ستارة ناهيد )
خانم كه اصلش خانيم مي باشد يعني خان من ، سرور من ، خاتون ( نرگس خاتون )	چنگال ( در تركي چنگه و يا چنگل و احتمال جنگل نيز از ريشة اين كلمه باشد )
ادب يا آداب از ريشة دب مي باشد	سودا كه اصل تركي اش سئودا مي باشد
بشقاب	كوچ يا كُووچ
ببر يا بابير ( بابريان هند از نسل اميرتيمور )	قاشق ( كه از ريشة قاش يعني ابرو مي باشد )
طاق ( طاغ يا داغ )	تپه، تل ( تلله ماق )
توپ ( توپلوم )	چكمه ( چكماق )
دمار يا دامار	قاچاق
قابلمه	قاب ( قاب عكس )
تيمور يا دمير	قاچ يا قاش
داداش (يولداش،قارداش)	دشت لوت ( لوت يعني برهنه )
ميليون و ميليارد ( ميل، ميليون، ميليارد )	بويوك ( بزرگ ) كيچيك ( كوچك )
بلبل	آبجي يا آباجي
ساچمه ( ساچما يا ساچ )	داغون از ريشة داغيتماق
اُتراق	گُل
يواش يا ياواش ( ياوا )	اجاق
دوشمن كه از ريشة دويش يا منيله دويشن	قارّه احتمال از ريشة قاره يا قره باشد
دكمه يا تيكمه	گئومات يا گئوماد ( گوي ماد و نمونة آن در تاريخ تركان زياد هست مانند گوي ترك يا گوي خان )

نمونه ای از لغات تورکو در پارسی

نمونه اي از لغات توركي در پارسي

دولمه ( دولماق )	اكباتان ( اوخ باتان )
آقا با آغا ( آلپ آقا يا آغا از پادشاهان سكائي )	آلپ تكين سبك تكين يا سُميك تكين
قشون	اردو
تنبك يا دنبك	سانجاق ( سانج )
دنج كه اصل تركي دينج مي باشد	چوب كه از ريشة چُوپْ مي باشد
چاپار	آچار
اتاق از ريشة اوتناق يري	خانه يا خانا از ريشة خان
چَك يا چِك	چاپ
يورش	باتلاق يا باتاق يري
خان ( اغوزخان، چنگيزخان،ستارخان )	آناهيتا ( آنا ـ هيت، ناهيد، ستارة ناهيد )
خانم كه اصلش خانيم مي باشد يعني خان من ، سرور من ، خاتون ( نرگس خاتون )	چنگال ( در تركي چنگه و يا چنگل و احتمال جنگل نيز از ريشة اين كلمه باشد )
ادب يا آداب از ريشة دب مي باشد	سودا كه اصل تركي اش سئودا مي باشد
بشقاب	كوچ يا كُووچ
ببر يا بابير ( بابريان هند از نسل اميرتيمور )	قاشق ( كه از ريشة قاش يعني ابرو مي باشد )
طاق ( طاغ يا داغ )	تپه، تل ( تلله ماق )
توپ ( توپلوم )	چكمه ( چكماق )
دمار يا دامار	قاچاق
قابلمه	قاب ( قاب عكس )
تيمور يا دمير	قاچ يا قاش
داداش (يولداش،قارداش)	دشت لوت ( لوت يعني برهنه )
ميليون و ميليارد ( ميل، ميليون، ميليارد )	بويوك ( بزرگ ) كيچيك ( كوچك )
بلبل	آبجي يا آباجي
ساچمه ( ساچما يا ساچ )	داغون از ريشة داغيتماق
اُتراق	گُل
يواش يا ياواش ( ياوا )	اجاق
دوشمن كه از ريشة دويش يا منيله دويشن	قارّه احتمال از ريشة قاره يا قره باشد
دكمه يا تيكمه	گئومات يا گئوماد ( گوي ماد و نمونة آن در تاريخ تركان زياد هست مانند گوي ترك يا گوي خان )

اویرنمک

بیاموزیم

1)

اونونلا بیرداهاگؤروشک دئیه،تبریزه یوللاندیم:به منظور دیدار بااو،راهی تبریزشدم.

2)

سن بئله ، نه قدر کدرلی اولدوغومو دوشونه بیلمزسن:حتی تو هم نمی توانی تصور کنی که چقدرغمگینم.

3)

آیدین: 1-واضح، روشن(صفت)2-به وضوح(قید)

آیدینجا:به وضوح(قید با تاکید بیشتر)

آیدنجاسینا:کاملا به وضوح(قید با بیشترین تاکید)

4)

منیم له گؤزل داوراندی:بامن خوب رفتار کرد

5)

گؤزلجه دانیشدیق:خوب و صمیمانه صحبت کردیم

6)

یانلیزلیغیم اوزوندن، ایسه مزجه سینه اونا سیغیندیم:از فرط تنهایی ام،ناخواسته به او پناه بردم

7)

تورکجه:زبان ترکی

فارسجا:فارسی

آلمانجا:آلمانی

اینگیلیزجه:انگیلیسی

اعضای بدن(تورکو)

اعضای بدن(

پزشکی)

باش بارماق:انگشت شصت------------------------------دیرناق:ناخن

چه چه له بارماق:انگشتانگشت کوچک-----------------نفس بوروسو:نای

شهادت بارماقی:انگشت اشاره--------------------------

مه مه نین باشی:نوک پستان

ال بارماقی:انگشت دست--------------------------------

دیلین اوجو:نوک زبان

اورتا بارماق:انگشت وسط-----------------------------شاه دامار:ورید

آیاق بارماقی:انگشت پا--------------------------------مالیه:حسابداری

آپاندیس:آپاندیس---------------------------------------لیفت:آسانبر

دیرسک:آرنج------------------------------------------اینفورماسیا:اطلاعات

تؤره مه اور قانیزمی:آلت تناسلی

----------------------ساریماق:پانسمان

قاش:ابرو----------------------------------------------تعجیلی یاردیم:اورژانس

کله سومویو:جمجمه،آهیانه----------------------------ایگنه:آمپول

یان:باسن

-----------------------------------------------قلب حصه سی:بخش قلب

قول:بازو----------------------------------------------عمومی حصه:بخش عمومی

بارماقلارین بندی:بند انگشت--------------------------لابروتوریا:آزمایشگاه

بورون:بینی-------------------------------------------رادیولوگیا:رادیولوژی

کیرپیک:پلک------------------------------------------شعبه:بخش

خایا:بیضه

---------------------------------------------سونوگرافیا:سونوگرافی

کوره ک:پشت------------------------------------------آزی دیش:دندان آسیاب

بویونون آردی:پس گردن-------------------------------کؤپک دیشی:دندان نیش

آیاق:پا-------------------------------------------------بویوک آزی:دندان آسیلب بزرگ

دؤش:پستان

(مه مه)-----------------------------------کسیجی دیش:دندان پیش

آلین:پیشانی--------------------------------------------خروم کبالت:کروم کبالت

قولاغین پرده سی:پرده گوش--------------------------صنعی دیش:دندان مصنوعی

دری:پوست--------------------------------------------دئنیتین:عاج

قیزلیق:پرده بکارت------------------------------------کؤک:ریشه

اواولیت:تخمک

----------------------------------------کاتبه ایله: نزد منشی

یومورتالیق:تخمدان

-----------------------------------سینیر:عصب

جیناق:جناغ

-------------------------------------------قاینار حب:قرص جوشان

بئیی نقاپاغی:جمجمه----------------------------------حب:قرص

گؤز:چشم----------------------------------------------ماز:پماد

چه نه:چانه--------------------------------------------یارا لئنتی:باند زخم

اوره ک:دل---------------------------------------------استریل سارغی:گاز استریل

قان:خون-----------------------------------------------ساکتلشدیریجی:آرام بخش

آغیز:دهان----------------------------------------------کاسسا:صندوق

فقره:درنده----------------------------------------------به زک ملزوماتی:لوازم آرایش

دامار:رگ

-----------------------------------------------تایلئت:کپسول

دیش:دندان----------------------------------------------داملا:قطره

بود:ران-------------------------------------------------سیمله مه درمانی:داروی ضد عفونی

رحیم:رحم

------------------------------------------------اؤسکورک:سرفه

باغیر ساق:روده-----------------------------------------توز:پودر

یوغون باغیرساق:راست روده---------------------------دیش شوتکاسی:مسواک

دیز:زانو--------------------------------------------------دری اؤچون:برای مصرف خارجی

آغ جیگر:ریه---------------------------------------------صحیه لئنتی:نوار بهداشتی

باش:سر--------------------------------------------------دیش یومامازی:خمیر دندان

قیچ:ساق پا-----------------------------------------------صابین:صابون

بورون دئشیگی:سوراخ بینی------------------------------تیقه:تیغه

داماغ:سقف دهان-----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

اونورغا سوتونو:ستون فقرات----------------------------

www.tansu.blogfa.com

بوغ:سیبیل-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قارین:شکم

------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

دؤش پاجا:سینه

--------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

اوز:صورت------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

دالاق:طحال

------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

اؤد:کیسه صفرا--------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

وزی:غده--------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

عسب:عسب------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

باشین قاپاغی:فرق سر-------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

گمیرچک:غزروف------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

انگ:فک---------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

آیاغین آلتی:کف پا-----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

الین ایچی:کف دست----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بؤیرک:کلیه-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قارا جیگر:کبد-----------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بویون:گردن

------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

بود عضله سی:کشاله ران-----------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قولاق:گوش-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بوغاز:گلو---------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

دوداق:لب

----------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

یاناق:گونه

---------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

بوغاز وزی سی:لوزه----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

داماغ:لثه-----------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

سیدیک لیک:مثانه

--------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

توپوق:مچ پا-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بیلنگ:مچ دست----------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بئیین:مغز------------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

الیک:مغز استخوان--------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

فقره:مهره-----------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

مقعد:مقعد

------------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

بند:مفصل-------------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قیل،ساچ،توک:مو----------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

معده:معده-------------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

غضله:ماهیچه---------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قادین تؤره مه جهازی:مهبل

--------------------------------------www.tansu.blogfa.com

به به ک:مردمک

-------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

www.tansu.blogfa.com

اعضای بدن(تورکو)

اعضای بدن(

پزشکی)

باش بارماق:انگشت شصت------------------------------دیرناق:ناخن

چه چه له بارماق:انگشتانگشت کوچک-----------------نفس بوروسو:نای

شهادت بارماقی:انگشت اشاره--------------------------

مه مه نین باشی:نوک پستان

ال بارماقی:انگشت دست--------------------------------

دیلین اوجو:نوک زبان

اورتا بارماق:انگشت وسط-----------------------------شاه دامار:ورید

آیاق بارماقی:انگشت پا--------------------------------مالیه:حسابداری

آپاندیس:آپاندیس---------------------------------------لیفت:آسانبر

دیرسک:آرنج------------------------------------------اینفورماسیا:اطلاعات

تؤره مه اور قانیزمی:آلت تناسلی

----------------------ساریماق:پانسمان

قاش:ابرو----------------------------------------------تعجیلی یاردیم:اورژانس

کله سومویو:جمجمه،آهیانه----------------------------ایگنه:آمپول

یان:باسن

-----------------------------------------------قلب حصه سی:بخش قلب

قول:بازو----------------------------------------------عمومی حصه:بخش عمومی

بارماقلارین بندی:بند انگشت--------------------------لابروتوریا:آزمایشگاه

بورون:بینی-------------------------------------------رادیولوگیا:رادیولوژی

کیرپیک:پلک------------------------------------------شعبه:بخش

خایا:بیضه

---------------------------------------------سونوگرافیا:سونوگرافی

کوره ک:پشت------------------------------------------آزی دیش:دندان آسیاب

بویونون آردی:پس گردن-------------------------------کؤپک دیشی:دندان نیش

آیاق:پا-------------------------------------------------بویوک آزی:دندان آسیلب بزرگ

دؤش:پستان

(مه مه)-----------------------------------کسیجی دیش:دندان پیش

آلین:پیشانی--------------------------------------------خروم کبالت:کروم کبالت

قولاغین پرده سی:پرده گوش--------------------------صنعی دیش:دندان مصنوعی

دری:پوست--------------------------------------------دئنیتین:عاج

قیزلیق:پرده بکارت------------------------------------کؤک:ریشه

اواولیت:تخمک

----------------------------------------کاتبه ایله: نزد منشی

یومورتالیق:تخمدان

-----------------------------------سینیر:عصب

جیناق:جناغ

-------------------------------------------قاینار حب:قرص جوشان

بئیی نقاپاغی:جمجمه----------------------------------حب:قرص

گؤز:چشم----------------------------------------------ماز:پماد

چه نه:چانه--------------------------------------------یارا لئنتی:باند زخم

اوره ک:دل---------------------------------------------استریل سارغی:گاز استریل

قان:خون-----------------------------------------------ساکتلشدیریجی:آرام بخش

آغیز:دهان----------------------------------------------کاسسا:صندوق

فقره:درنده----------------------------------------------به زک ملزوماتی:لوازم آرایش

دامار:رگ

-----------------------------------------------تایلئت:کپسول

دیش:دندان----------------------------------------------داملا:قطره

بود:ران-------------------------------------------------سیمله مه درمانی:داروی ضد عفونی

رحیم:رحم

------------------------------------------------اؤسکورک:سرفه

باغیر ساق:روده-----------------------------------------توز:پودر

یوغون باغیرساق:راست روده---------------------------دیش شوتکاسی:مسواک

دیز:زانو--------------------------------------------------دری اؤچون:برای مصرف خارجی

آغ جیگر:ریه---------------------------------------------صحیه لئنتی:نوار بهداشتی

باش:سر--------------------------------------------------دیش یومامازی:خمیر دندان

قیچ:ساق پا-----------------------------------------------صابین:صابون

بورون دئشیگی:سوراخ بینی------------------------------تیقه:تیغه

داماغ:سقف دهان-----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

اونورغا سوتونو:ستون فقرات----------------------------

www.tansu.blogfa.com

بوغ:سیبیل-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قارین:شکم

------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

دؤش پاجا:سینه

--------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

اوز:صورت------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

دالاق:طحال

------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

اؤد:کیسه صفرا--------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

وزی:غده--------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

عسب:عسب------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

باشین قاپاغی:فرق سر-------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

گمیرچک:غزروف------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

انگ:فک---------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

آیاغین آلتی:کف پا-----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

الین ایچی:کف دست----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بؤیرک:کلیه-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قارا جیگر:کبد-----------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بویون:گردن

------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

بود عضله سی:کشاله ران-----------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قولاق:گوش-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بوغاز:گلو---------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

دوداق:لب

----------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

یاناق:گونه

---------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

بوغاز وزی سی:لوزه----------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

داماغ:لثه-----------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

سیدیک لیک:مثانه

--------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

توپوق:مچ پا-------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بیلنگ:مچ دست----------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

بئیین:مغز------------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

الیک:مغز استخوان--------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

فقره:مهره-----------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

مقعد:مقعد

------------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

بند:مفصل-------------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قیل،ساچ،توک:مو----------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

معده:معده-------------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

غضله:ماهیچه---------------------------------------------------

www.tansu.blogfa.com

قادین تؤره مه جهازی:مهبل

--------------------------------------www.tansu.blogfa.com

به به ک:مردمک

-------------------------------------------------www.tansu.blogfa.com

www.tansu.blogfa.com

لغاتی در باره مشاغل(تورکو)

لغاتی درباره مشاغل

((چاپخانه و نویسندگی،عکاسی،آرایشگری،خیاطی))

ییغان:حروفچین----------------------------------باشین اوستو:فرق سر

رئداکتور:ویراستار-------------------------------باشین یانلاری:بغل سر

باش مقاله:سر مقاله-----------------------------باش یوما:شستشوی سر

هفته لیک:هفته نامه-----------------------------الکتریک قورولایجی:سشوار

قزئت:روزنامه-----------------------------------شوتکا:برس

آیلیق:ماه نامه-----------------------------------داراق:شانه

فصیللیک:فصل نامه-----------------------------فورما وئریجی:حالت دهنده

ساتیریکژورنال:مجله فکاهی--------------------ژئل:ژل

ژورنال:مجله------------------------------------گوزگو:آینه

قزئت بوتکاسی: کیوسک روزنامه---------------گؤزلیک زالی:سالن زیبایی

مندریجات:فهرست-------------------------------ساچ:مو

علاوه:ضمیمه-----------------------------------دؤشلوک:پیش بند

فوتوقرافخانا:عکاسی----------------------------ساچی قیسالتماق:کوتاه کردن مو

فوتوآپارات:دوربین عکاسی---------------------سو سه پن:آبپاش

کینو فوتو آپاراتی:دوربین فیلم برداری----------ال سیلن ، اوز سیلن:حوله

شکیل:عکس-----------------------------------بورونلو داراق:شانه دم باریک

آشکارلاما:ظهور-------------------------------صاف ساچ:موی صاف

رنگی شکیل:عکس رنگی----------------------زالی:سالن

جمعلیک:دسته جمعی---------------------------قیوریم ساچ:موهای مجعد

آچیق بوجاق:زاویه باز-------------------------قالین ساچ:موهای پر پشت

نئقاتیو:نگاتیو-----------------------------------یوموشالدیجی:نرم کننده

رئتوش:رتوش----------------------------------سئیره ک ساچ:موهای نازک

ایمپلوس لامپاسی:فلاش------------------------یاخا:یقه

رامکا:ایستودیو--------------------------------آستار:آستر

قاب عکس:آتلیه--------------------------------خیشتک اوستو:فاق

قارا شکیل آغ شکیل:عکس سیاه و سفید-------درزی خانا:خیاطی

فوتولابوراتوریا:تاریکخانه----------------------بئل:کمر

باشماق:کفش-----------------------------------قول:آستین

دابان:پاشنه-------------------------------------آرخا بئلدن یوخاری:بالاتنه پشت

ماوی:آبی----------------------------------------بئلدن یوخاری:بالا تنه

باغ:بند کفش-------------------------------------دویمه:دکمه

پئنجه:نیم تخت-----------------------------------جئب:جیب

ایشیلدا دیجی یاغ:روغن براق کننده-------------قائیش یئری:پل کمر

آیاققابی قلیبی:قالب کفش------------------------چیگین:اپل

کیمیوی یویوجولوق:خشکشویی-----------------آشیق ساپی:قرقره

سویللا یوماق:آب شوئی-------------------------رئزین:کش

لکه سیلمه:لکه گیری---------------------------اوسکوک:انگشتانه

بوغ:بخار----------------------------------------ایگنه:سوزن

بویاما:رنگ زنی--------------------------------درزی ماشینی:چرخ خیاطی

یاماما:رفو کاری--------------------------------لئنت:نوار اریب

ساققال:ریش-----------------------------------کله اف:دوک

اوزقیرخان:ریش تراش-------------------------کؤکلمه ساپی:نخ کوک

بربر خانا:آرایشگاه------------------------------باخیه:بخیه

قایچی:قیچی-------------------------------------ایکی اوزلو تیکیش:دورویه دوزی

اولگوج:تیغ-------------------------------------قیراق تیکیشی:لبه دوزی

خط باشی:خط ریش------------------------------********************

صنعی ساچ:کلاه گیس---------------------------********************

بارماق:انگشت---------------------------------********************

میوه ها سبزی ها (تورکو)

میوه ها و سبزیجات

www.tansu.blogfa.com

شویود:شِوید

ریواس:ریواس

ایسباناق:اسفناج

شاهی:شاهی

ساریمساق:سیر

توروپ:تربچه

پامادور:گوجه فرنگی

گؤبه لک:قارچ

که وار:تره

شامبلله:شمبلیله

که کلیک اوتو:کاکاتی

بویماده رن:بومادران

ساری کؤک:زرد چوبه

مرجی:عدس

آلما:سیب

پرتاقال:پرتقال

ماندالین:نارنگی

شیرین لومو:لیمو ترش

تورش لومو:لیمو ترش

آرمود:گلابی

گیلاس:گیلاس

گیلانار:آلبالو

هولی:هلو

اریک:زرد آلو

شافتالی:شفتالو

آلچا:گوجه سبز

خییار:خیار

توت:توت

چیه لک:توت فرنگی

بانان:موز

نارگیل:نارگیل

اوزوم:انگورق

قارپیز:هندوانه

قو وون: خربزه

نار:انار

خورما:خرما

کارتوف:سیب زمینی

سوغان:پیاز

یئر کؤکو:هویج

ایستی اود:فلفل

کدو:کدو

بادیمجان:بادمجان

چوغوندور:چغندر

اوون:آرد

دویو:برنج

بوغدا اوونو:آرد برنج

یومورتا:تخم مرغ

قیرمیزی لوبیا:لوبیا چیتی

آغ لوبیا:لوبیا سفید

گؤی لوبیه:لوبیا سبز

ماش:لوبیای چشم بلبلی

قوز:گردو(قیرده کان هم معنای گردو را دارد)

آش اریشته سی: رشته آش

دوز:نمک

یودلو دوز:نمک یددار

قارغی دالی:ذرت

ساققیز:آدامس

پاخلا:باقلا

کلم:کلم

سود:شیر

که لفس:کرفس

اوزلو قاتیق:ماست پر چرب

گؤی نخود:نخود سبز

قورا:غوره

www.tansu.blogfa.com

روزها-فصلها-ماهها (تورکی)

گونلر

(

روزها)

شنبه:شنبه

بازار گونو:یک شنبه

بازار ائرته سی:دوشنبه

چه رشنبه آخشامی:سه شنبه(تَرک گونو نیز به سه شنبه گفته میشود)

چه رشنبه گونو:چهارشنبه

جُمعا آخشامی:جمعه

جمعه گونو:جمعه

آیلار(

ماه ها)

آپریل:فروردین

مای:اردیبهشت

ایون:خرداد

ایول:تیر

آوقوست:مرداد

سئنتیابر:شهریور

اوکتیابر:مهر

نویابر:آبان

دئکابر:آذر

یانوار:دی

فئورال:بهمن

مارت:اسفند

فصیلر(

فصل ها)

یاز:بهار

یای:تابستان

پاییئز:پاییز

قیش:زمستان

سایلار(

اعداد)

بیر:یک

ایکی:دو ایگیرمی:بیست

اوچ:سه اوتوز:سی

دؤرد:چهار قیرخ:چهل

بئش:پنج اللی:پنجاه

آلتی:شش آلتمیش:شصت

یئددی:هفت یئتمیش:هفتاد

سککیز:هشت سِکسان:هشتاد

دوققوز:نه دوخسان:نود

اون:ده یوز:صد

اون بیر:یازده ایکی ده بیر: یک دوم

اون ایکی:دوازده

اوم اوچ:سیزده

اون دؤرد:چهارده

اون بئش:پانزده

اون آلتی:شانزده

اون یئددی:هفده

اوی سککیز:هجده

اون دوققوز:نوزده

سوزلوک6

لغات6

www.tansu.blogfa.com

اؤیرتمن:معلم

سیمگه:سنبل،نماد

دویماق:احساس کردن

دویغو:احساس

دوستاقلاماق:زندانی کردن

...زوروندایدی:مجبور به...بود

ییه:صاحب،مالک

قات:دفعه،مرتبه

تؤره= یاسا:قانون

دؤزولمز:تحمل ناپذیر

آجیناجاق= آجیناجاقلی:تلخ و آزاردهنده

تهلکه= تهلوکه:خطر،ناامنی

تهلوکه لی:خطرناک

سونا:قو

چاغ:زمان

ترلان:پرنده شکاری، باز

اویلاق:سرزمین،جولانگاه

ماغار:هحل برگذاری مراسمات جشنوعزا/غار

فسله:نوعی شیرینی،نان روغنی

یایماق:پهن کردن،گستردن(مانند خمیر)

بیلرزیک:النگو، دستبند

آلتین:طلا

یای:زه کمان/تابستان

سورور:گله

اوچار:پرنده

قاچار:دونده

توراج:نام پرنده ای است(قرقاول)

سیخناشماق:متراکم شدن، جمع شدن

چوغون:مه وطوفان

تَکه:بز نر، پیشاهنگ گله

اووچو:شکارچی

قییماق:از دل آمدن،مضایقه نکردن

ضال:خوار

دؤیونتو:تپش قلب

سوزلوک5

لغات5

Beşimci Sozlük

كلمه	معني
اوتاق یولداشی	هم اوتاقی
گونده لیک	روزانه،روزنامه
یاتاق	رختخواب
سؤیکنمک	تکیه دادن
درگی	نشریه
اوخشارلیق	تشابه
قابیق	جلد
کیمسه	هیچ کس
ایلگی	رابطه
رغمأ	علی رغم
چکینمک	خودداری کردن
سانکی	گویا
سانماق	گمان کردن
ساختا	ساختگی،قلابی
توتوشدورماق	گرم گرفتن
ایسمارلاماق	نثار کردن،سپردن
سئونیج	شادی
ماراق	علاقه،دغدغه
آیدین	واضح، روشن
ایلک	نخست
دؤنه :	دفعه
قارشی	مقابل
قاریشلاشماق	روبه رو شدن
اؤتمک	سپری شدن
چاشماق	اشتباه کردن
چاشقینلیق	سردرگمی
آرتماق	افزودن
قوللانماق	استفاده کردن
آدلیم	مشهور
ائله جه	همچنین
تمثیل ائتمک	تداعی کردن
اؤن	مقابل،پیش
اؤزل	ویژه،مخصوص
اؤزللیک	ویژگی،خصوصیت
اؤوزللیکله	به ویژه،بخصوص
یالتاقلیق	تملق و چاپلوسی،پرحر فی
بیلگین	دانا،دانشمند

سوزلوک4

لغات 4

Dordumüncü Sozlük

كلمه	معني
سورنگلی رسیم	نقاشی آبرنگ
رسم کاغیذی	بوم نقاشی
دیزاین	طراحی
قارانداش	مداد
دولوسچولوق	سفالگری
چیخیش قاپی	درب خروجی
گیریش قاپی	درب ورودی
هئیکل	مجسمه
هئیکل تراش	مجسمه ساز
اویما چیلیق	کنده کاری
خالچا تابلوسو	تابلوی فرش
کیلیم	گلیم
توخوجو	فرشباف
خالچا توخوجو	فرشباف
چیچک سالما	گلدوزی
ساق	راست
سول	چپ
آکتیو،ایفاچی	هنر پیشه
استحصالچی	تهیه کننده
رئژیسیور	کارگردان
کینو زالی	سالن سینما
آکتریسا	هنر پیشه زن
کینو اولدوزو	ستاره فیلم
استول	صندلی
آرخا	عقب
سیرا	ردیف
فوتبول	فوتبال
والبیول	والیبال
ایدمان	ورزش
دؤیوش ایدمانلاری	ورزش های رزمی
یاریش	مسابقه
قاچیش	دو میدانی
اوزمه	شنا
چکی قالدیرما	وزنه برداری
گولش	کشتی
آت چاپما	اسب سواری
گیمناستیکا	ژیمناستیک
حاکیم	داور
آوتوموبیل سورمه	ماشین سواری
ایدمان گئییمی	لباش ورزشی
بدن یوموشالتما	نرمش
ایدمان آیاق قابی	کفش ورزشی
بیرینجی تور	نیمه اول

سوزلوک3

لغات 3

OÇUNCU SOZLÜK

كلمه	معني
یاماج	پرتگاه ، کوهپایه
یئلکن	باد بان
یاییلیم	شلیک
یالتاق	چاپلوس
چاناق	کاسه
کیر پی	جوجه تیغی
قارینجا	مورچه
ایره لی	جلو
اوگئی	نا تنی
چیر مالاق	بالا کشیدن
دوستاغ	زندان
بایراق	پرچم
بیلگی سایار	کامپیوتر
دان یئلی	نسیم ِ صبحگاهی
قارشی	مقابل
گرکمک	ایجاب کردن
قارشیلاماق	استقبال کردن
اینام	باور، عقیده
کوتله	توده،خلق،مردم
شانلی	مشهور
اوزگور	آزاد
اوُمماق	آرزو کردن، انتظار داشتن
اومود	امید
یارارلی	مفيد
یاراماق	مفید واقع شدن
یاراماز،ياراسيز	بی فایده،به درد نخور
وارلیق	دارایی
دویغو	احساس
ماراق	علاقه
گنج	جوان
ایلک	اول،اولین
ایلک تحصیلات	دوره ابتدایی
قازئت	مجله
ساحه	زمینه
خسته	بیمار
خسته لیک	بیماری
تالان	ویران
تالاماق	ويران كردن،غارت كردن
دایاق	پشتیان، تکیه گاه
ماراقلاری	جالب و جذاب
آلیشماق	شعله ور شدن
قوُل	برده ، اسیر
قوشالاشماق	جفت شدن
قوشا	جفت،زوج
تمل	اساس،پایه
امکداش	همکار
امک	کار، زحمت ، تلاش
داش	پسوند با هم بودن
اوغور	موفقیت
اوزمان	متخصص
دربه چه	دریچه
آراشدیرماق	تحقیق ،جستجو
آرایشدیریجی	محقق
گورکملی	خوش سيما،برجسته
یاساقلا نماق	ممنوع شدن
یاساق	ممنوع
درگی	نشریه
ضیالی	روشنفکر
آیدین	روشنفکر
کولتور	فرهنگ
قابغی	دغدغه،علاقه
وُورغون	عاشق
اویرنجی	دانشجو، دانش آموز
زنگین	غنی،ثروتمند
کیملیک	هویت
دونوش نقطه سي	نقطه عطف
باشقان	رئیس
جمهور باشقانی	رئيس جمهور
توء رن	مراسم
جانلی	زنده
آنسکلو پئدی	دايره المعارف
دَ یَرلی	با ارزش
دَ یَر	ارزش،اهمییت
یاییلماق	پخش شدن،انتشار يافتن
اوغروندا	در راه ....
گئدرلی	پر رهرو
سوروملو	مسئول
اندیتور	ویراستار
قیدا	غذا
گوستریجی	نشانه
گئری،آرخا، دال	پشت،از عقب
بالتا	تبر
باشقا	دیگر،غیر
وطنداش	هموطن
ایلگیلنمک	مرتبط شدن،ارتباط برقرار كردن
سیناماق	امتحان کردن
اؤزرللیک	خصوصیت
دینجلیک	آرامش
تهلوکه	خطر
دویغو	احساس
جیهاز	دستگاه
آرخایین	امین، مطمئن
آلیزلیق	خسته لیک، مریضی
سؤزجوک	کلمه
اوتمک	ترانه خواندن
آنلام	مفهوم
کاپا	مغز،سر (برای انسان).
آتلار	افتادن، گرفتار شدن
جایار	جدا شدن
کادَ ر	سرنوشت
فلک	روزگار
کییسی	ساحل
دنیز	دریا،اوقيانوس
یاناق	گونه (صورت)
ائل	قوم ، قبیله
ساوورقان	ولخرج
قارداش:داش برای پسوند با هم بودن میباشد و این کلمه در اصل قارین داش هست و بمعنیدو نفر هست که ازیک شکم با هم بیرون آمده اند (منظور مادر) و برادر معنی آن میباشد قارین=قارداش + داش = تجزیه

سوزلوک2

لغات2

www.tansu.blogfa.com

قیز»دختر----------------------گیرده یاخا:یقه گرد

اوغلان:پسر-------------------بولوز:بلوز

بؤیوک:بزرگ------------------پامبیق پالتار:لباس نخی و پنبه ای

کیچیک:کوچک-----------------آچیق یاخا:یقه باز

رازمئر:اندازه------------------تونیکه:تی شرت و شورت

آیاق قابی:کفش-----------------بوتؤو گئییم:لباس سرهم

مئشین:چرمی------------------رسمی گئییم:لباس رسمی

ایدمان:ورزش------------------تومان:دامن و شلوار زیر

آلپینیست:کوهنورد--------------دار تومان:دامن چین دار

دیکدابان:پاشنه بلند-------------دؤز کؤنیک:پیراهن راسته

قیسا دابان:پاشنه کوتاه----------گئن تومان:دامن گشاد

باغلی آیاق قابی:کفش ِ بندی----شالوار:پیژامه

باشماق:دمپائی-----------------یاتاق تونیکه:شورتِ اسلیپ

کاستیوم:اِوِر کت----------------قیچلی تونیکه:شورتِ پادار

پئنجک:کت----------------------چییمه تونیکه سی:مایو

یاغیش پنجه یی:کاپشن بارانی--لیفچیک:سینه بند

گئجه گئیمی: لباس شب---------گؤدک:کوتاه

قیسا شالوار:شلوارک----------بویلولوق گئییمی:لباس حاملگی

کؤینه:پیراهن-------------------اوزون:بلند

اوست کؤینه یی:پولیور---------اوزونگیلی:رکابدار

قاییش:کمربند-------------------آلت گئییمی:زیر پوش

خزلی پالتو:پالتوی خز دار------پیله کلی:پیله دار

کاتان:کتان---------------------اوزونان:کشی

قالستوک:کراوات--------------کؤبه:فاق

یون:پشم-----------------------اوچ بوجاق یایلیق:روسری سه گوش

جیلیقا:جلیقه-------------------چادیرا:چادر

پول بابیژنیکی:کیف پول-------قویون باببژنیکی:کیف بغل

چتیر:چتر---------------------اَل سومکاسی:کیف دستی

درسلیک:کتاب درسی---------حکایه:داستان

ایضاحلی:تشریحی------------فونکسیونئل:کاربردی

یاردیم کیتابی:کتاب راهنما----شکیللی:مصور

پیسخولوژی:روانشناسی------طب:پزشک

بیوقرافیا:زنگینامه------------صنعت:هنر

یازینچی:نویسنده--------------نشریاتچی:ناشر

سوزلوک1

لغات 1

Birimci Sozlük

كلمه	معني
تاوا	ماهی تابه
آز	کم
بئی	داماد
گلین	عروس
زمستان	قیش
قالوش	نوعی کفش
اَت	گوشت
یئر	جا
ده لیک	سوراخ
دورنا	درنا
آرخ	جوی آب
یاز	بنویس
سس	صدا
آشیریم	خاکریز
یاش	مرطوب
تظاهور	نمود
ایظطراب	اظطراب
فه ره	مرغ جوان
قاشیق	قاشق
یئمک	خوراکی
گیریش	مقدمه
سوموک	استخوان
آژان	پاسبان
هاچان	چه وقت
آی	ماه
آنا	مادر
آتا	پدر
اَل	دست
قوجاق	آغوش
ایشیق	روشن
بورا	اینجا
ائو	خانه
جووت	جفت
اورک	دل
گؤز	چشم
بوغاز	گلو (براي انسان)
قابان	گراز
پاپاق	کلاه
ساپ	نخ
آچار	کلید (وسیله ای که برای باز کردن بکار میرود)
کئچی	بز (حیوان)
اعلا	عالی
بیدان	نهال
بوشقاب	بشقاب
کسیک	بریده
اؤلوم	مرگ
دیل	زبان
سامان	کاه
هارا	کجا
قویون	گوسفند
قورو	خشک
ائو	خانه
اؤرده ک	اردک
کؤرپو	پل
بیچاق	چاقو
فصیل	فصل
گون	روز
قوهوم	فامیل
سایلار	اعداد
چوغ	بیشتر
رسام	نقاش
ساخسی	سفال
بیلئط	بلیط
کیشی	مرد
قادین	زن
اینک	گاو
تمیز له ییجی توزو	پودر لباس شویی
صابین	صابون
آغاردان	سفید کننده
علف یاغی	روغن نباتی
ياشاسين بوتوو آذربايجان بيرليگي

آیا میدانید؟؟؟؟

یادت می آید ؟ قرار بود از این دنیا کوچ کنی ؟ به سادگی آب خوردن مثل بقیه ؟ قرار بود همراه گل های سرخ بسوزی ؟ اما تو نه گل سرخ بودی و نه غنچه و نه برگ تر و سبز و نه حتی خار ، که خار خیلی مفید است از تو که نام بنی آدم بر خود نهاده ای . خار ارزش گل را می داند و از حریم او دفاع می کند. تو گول بوغان دور ساقه گل سرخ بودی . یادت می آید به پیرمرد پناه بردی ؟ پیرمرد ساکت و بی دردسر بود . کاری به کار کسی نداشت . کسی متوجه نشد که زیر بغلش پناه گرفته ای. در سایه پیرمرد نسوختی.

یادت می آید ؟ قرار بود بگریزی ؟ نه به خاطر خانواده ات که در به در به دنبالت می گشتند تا حق ات را کف دستت بگذارند و تو دنبال سوراخ موش می گشتی. باز پیرمرد بود که به دادت رسید؟

یادت ما آید قرار بود وسط خیابان به درختت ببندند و شلاقت بزنند؟ آنقدر بزنند که صدای گوساله بدهی ؟ باز این سایه پیرمرد بود که به تو رحم کرد و نجاتت داد.

اما بعد از این که دمبت از زیر سنگ خلاص شد ، مثل قصه مار مصطفی رحماندوست ، پرسیدی که چه جوری نیشت بزنم ؟ باور کن قصه ها همه مثل هم هستند. روزی روباهی پیدا خواهد شد که دوباره دمبت را لای سنگ گذاشته و گرفتارت کند و به التماس بیفتی . باور کن دمب دنیا دراز است ، درازتر از آنچه که حدس می زنی .

دونیانین قویروغو اوزوندو.

گول بوغان : گیاهی هرز ، به شگل ساقه ای نازک و زرد رنگ است. دور ساقه گیاهان می پیچد و از آنها تغذیه می کند و به سرعت موجب زرد و پژمرده شدن گیاهان می شود.

  + زنگ تفریح

بلوز کوچولو موچولوی ناز برای کوچولو موچولوهای ناز
دینقیلی - مینقیلی بلوز
مدل این بلوز جناغی است و از گلو شروع می شود. بوغازدان باشلاما
من با دو میل شماره سه ، چهل و چهار جفت سر انداخته و بعد به چهار قسمت مساوی تقسیم کرده ام. یعنی هر قسمت ده جفت و وسط هر قسمت یک جفت .می توانید نسبت به سن بچه ها تعداد دانه ها را کم یا زیاد سر بیاندازید.

 

 + خانیم دیله ندی

در ولایت ترکیه به این مدل می گویند :« حانیم دیله ندی ، آقا به یندی . / یعنی خانم گدائی کرد و آقا پسندید.» حکایت این نامگذاری چنین است که گویا روزی خاتونی حوصله اش سر می رود و می خواهد یک چیزی ببافد. از آنجا که کاموا برای قلاب بافی ندارد سراغ در و همسایه می رود و از آنها کاموای پس مانده می خواهد . از هر خاتونی مقداری می گیرد و از قضا هنگام کوفتن در خانه ای آقائی در را باز می کند و خاتون را می پسندد و سرانجام با او ازدواج می کند. خاتون با کامواهای رنگارنگی و ناقصی که از همسایه ها می گیرد ، روتختی و روبالشی می بافد و به عنوان جهیزیه به خانه آقای همسر که از خانه داری او خوشش آمده می برد. بعضی از خاتون های ولایت ترکیه تا این مدل را می بینند می پرسند :« برای چه کسی از مدل خانیم دیله ندی ، جهیزیه می بافی ؟ »

می گویم :« جان دلم برای هیچ کسی . کامواهای اضافی روی دستم مانده و می خواهم رو لحافی ببافم . هم هنگام تماشای تلویزیون حوصله ام سر نرود و هم این نخ های اضافی رنگارنگ تمام شود و داخل کمد جا باز شود.»

یادش به خیر ، محصل که بودیم ، از این مدل رو بالشی و جامدادی و کیف و شال گردن و .. می بافتیم. اما رنگها به این شکل شلوغ و آش شعله قلمکار نبود. بلکه بیشتر از دو رنگ سفید و قرمز استفاده می کردیم. دوستمان حکیمه از رنگهای سفید ، زرد ، نارنجی ، قرمز ، زرشکی و سیاه استفاده کرده و به ترتیب بافته بود. زیبا دیده می شد. ماه رمضان که مصادف با روزهای گرم و طولانی تابستان می شد ، ما دختر مدرسه ای های هم محله به مسجد رفته و بعد از نماز جماعت ، نخ و قلاب را درآورده و با هم صحبت کنان می بافتیم. مرحوم فاطمه سلطان خانم ، سرایدار مسجد که طفلکی یک کمی هم بدخلق و عصبانی بود ، کاری به کارمان نداشت. به مادرانمان اطمینان می داد که اگر شلوغی کنیم پدرمان را درمی آورد. خوش بود به این که دخترهای محله اش جلوی چشمش هستند و می داند چه می کنند.

*

مردم ولایت ترکیه در گفتگو و نوشتارشان « خ » ندارند و « ح » تلفظ می کنند.

مثل : خرم = حوررم

خطا = حاطا

خاتون = حاتون

خدیجه = حاتیجه

        

سومین روز از ماه رمضان بود . سحری خواب مانده بودیم . مادربزرگم می گفت : « خوردن روزه بدون دلیل گناه است .»

ما به هوای این که هنوز سومین روز از ماه است و انرژی کافی برای تحمل تا غروب را داریم ، روزه بودیم . زنگ مدرسه به صدا درآمد و من احساس کردم که تا رسیدن به خانه از گرسنگی و تشنگی تلف خواهم شد . نمی دانم با چه سرعتی خود را به خانه رساندم .

گفتم : « من تشنه ام ، گرسنه ام . می خواهم نان بخورم . می خواهم آب بنوشم . »

مادرم گفت :« گناه است اگر بخوری باید به عوضش شصت روز روزه بگیری.»

گفتم : « نه خیر، قبولم نیست . آخه ما که سحری نخوردیم ، گناه نیست. فقط یک لیوان آب.»

خلاصه اجازه ندادند آب بخورم .

گفتند : « برو نمازت را بخوان . تا چشم بر هم زنی افطار شده . »

من هم حرفشان را گوش کردم . نماز خواندم . نمازی که هیچ وقت فراموشش نمی کنم . گویا موقع رکوع گفتم :ای خدا جون خیلی تشنه ام . وقت سجده گفتم : آخه اینها چرا نمی گذارند آب بخورم ؟ موقع تشهد هم گفتم : ای خداجون تا افطار از گرسنگی می میرم باور نمی کنی ؟ حالا خودت می بینی .

داشتم مهر را می بوسیدم که متوجه داداش کوچک شدم که چشمان ریزش حالت ترحم و دلسوزی به خود گرفته و لبهایش برای گریه غنچه شده بود . بدون توجه به او جانماز را گوشه ای گذاشتم و باز سراغ مادرم رفتم و گفتم : « من گرسنه ام . به من چه که تا افطار کم مانده ، می روم از علی آقای بقال لواشک و راحت الحلقوم بخرم .»

مادرم گفت : « برو تکالیفت را انجام بده . وقت افطار هرچه دوست داری می توانی بخوری.»

نا امید گوشه ای نشستم و پاهایم را دراز کردم و میز کوچکی را که پدرم برای انجام تکالیفمان درست کرده بود روی پاهایم گذاشتم و کتاب انگلیسی را باز کرده و گفتم :« اهه دردمان کم بود این انگلیسی هم از امسال درد سرمان شده . دوست ندارم مشق انگلیسی بنویسم.»

داداش کوچک جلو پدرم ایستاد و گفت :« آقا پول بده.»

پدرم یک ریالی به او داد . گفت : « یکی دیگه هم بده .»

پدرم در حالی که یک ریالی دیگری به او می داد پرسید : « مگر چوبی یک ریال نیست ؟»

داداش کوچک گفت : « من می خواهم دو تا بخورم . »

پول را گرفت و رفت سر کوچه که از بقال چوبی بخرد. کم کم داشت وقت افطار می رسید . مادرم داشت سفره را آماده می کرد . فرنی و سوپ و سبزی و خرما و چند دانه کانادادرای خنک و خوش رنگ . اذان که شروع شد مادرم فوری غذای اصلی را کشید و همه دور سفره افطاری نشستیم . داداش کوچک هم بغل دستم نشست. داشت نگاهم می کرد . احساس می کردم مرا تحت نظر دارد . بعد از اذان ، پشت سرش برگشت و پاکت کوچکی را دستم داد و گفت : « نذر کردم تو نمیری اینها رو بهت بدم .»

خدای من چقدر خوشحال شدم . داخل پاکت کوچک چند دانه راحت الحلقوم ویک ورقه لواشک بود . بعد از افطار پاکت را پاره کردم و فهمیدم که لب به این خوردنی ها نزده . دو تائی نشستیم و خوردیم .

داداش کوچک که بچه بود ، خیلی شلوغ و بامزه بود . توجه همه به او جلب و مورد مهر و علاقه دوست و فامیل بود . میهمانی که به خانه مان می آمد ، او را به بازی و سخن می گرفت. شبهائی که برق می رفت و گردسوز فضای اتاق را نیمه روشن می کرد ، کلاه پدر را بر سر می گذاشت ، کمربند پدر را بر کمر می بست و از کف گیر آشپزخانه به جای تفنگ استفاده می کرد . برای خودش حسابی جانی دالر می شد و دزدان را تعقیب می کرد. از سایه اش که نور گردسوز بزرگتر از خودش نشانش می داد خیلی خوشش می آمد . می گفت :« کاش روزی من سایه باشم و سایه من . » همه او را دوست داشتند و او مرا.

چه زود رفت . سایه شد و بر صفحات آلبوم عکس و خاطراتم نقش بست . رفت و یاد و خاطراتش را برایم به یادگار گذاشت .

*

عزیزینه م دادا من / عزیزم به فریاد من

گلمیشم فریادا من / آمدم به فریاد من

یانمیش فلک قویمادی / بسوزد این فلک که نگذاشت

بیر گؤلم دونیادا من / یک کمی در این دنیا خوش باشم

*

ترجمه به زبان ترکی آذربایجانی

اوروشلوغون اوچونجو گونویدو. اوباشدانسیز قالمیشدیق.

بؤیوک آنام دئییردی :« دوردوغو یئرده اوروجو یئمک گوناهدی .»

بیزده بئله بیلیردیک کی ، هله اوروشلوغون اوچونجو گونودو ، گوجوموز آخشاماجاق اولار. اونون اوچون ده اوروجوموزو سیندیرمادیشق. مدرسه نین زنگی وورولدو . من دئدیم بس کی ائوه یئتیشینجه آجلیقدان ، سوسوزلوقدان اؤله جه یم. بیلمیرم نه سیاق اؤزومو ائوه یئتیردیم.

دئدیم : » سوسوزام ، آجام ، چؤرک یئمک ، سو ایچمک ایستیرم.»

آنام دئدی :« گوناهدی ، یئسن گرگ یئرینه آلتمیش گون اوروج توتاسان.»

چیینلریمی آتاراق دئدیم :« منه نه ، منه نه ، بیز کی اوباشدانلیق یئمه میشیک نیه گرک گوناه اولا ؟ یانلیز بیر بارداق سو.»

اوزون سؤزون قیسساسی کی قویمادیلار سو ایچم. دئدیلر :« گئت نامازیوی قیل . گؤزووی آچیب یومانا قدر ایفطار اولاجاق.»

سؤزلرینه باخیب نامازیمی قیلدیم . نه ناماز ! ائله بیل کی رکویا گئدنده دئییردیم:« آی آللاه سوسوزام.» سجده ده یالواریردیم :« نییده قویمورلار سو ایچم؟» تشهد ده دئییردیم :« آی گؤزل آللاهیم ایفطارا جاق آجیمدان اؤله جه یم . اینانمیرسان؟ هله اؤزون گؤره رسن.»

موهورو اؤپمه کده یدیم کی خیردا قارداشا گؤزوم ساتاشدی . خیردا گؤزلرینن اوره یی یانا – یانا منه باخیردی. دوداقلاری آغلاماق اوچون بوزولموشدو. ناماز چادرامی بیر قیراغا قویوب آناما دئدیم: « منه نه ایفطارا آز قالیر .گئدیرم علی باققالدان لاواشاینان راحتی القوم آلام .»

آنام گئنه منی دیله توتوب دئدی :« گئت خطلرین یاز . ایفطاردا نه ایسترسن یئیه جکسن.:

اومودومو اوزوب بیر قیراخدا اوتوروب آیاقلاریمی اوزالدیب و آقام دوزلدن میزی ایاقلاریما چکیب خط یازماغا باشلادیم. انگلیسی کتابی الیمه آلیب دئدیم :« اه ! اه ! دردیمیز آزیدی بو انگلیسی ده بو ایلدن باشیمیزا بلا اولدو.ایسته میرم انگلیسی خط یازلام. »

خیردا قارداش آقامین قاباغیندا دوروب دئدی :« آقا پول وئر.»

آقام بیر قیران وئردی. خیردا قارداش دئدی :« بیرینی ده وئر.»

آقام پولو وئره – وئره سوروشدو :« به یم سورمالی شیرنی بیرقیران دئییل؟»

خیردا قارداش دئدی :« من ایستیرم ایکیسین یئیم.»

پولو آقامنان آلیب باققالا گئتدی. ایفطار یاخینلاشیردی . آنام سوفره نی حاضیرلیردی. فیرنی ، قاتیق آشی ، یئملی گؤی ، خورما ، سرین و ایچملی کانادا درای . اذان کی باشلادی ، آنام اصلی یئمه یی ده چکیب سوفرایا گتیردی. هامیمیز سوفرایا اوتوردوق. خیردا قارداش دا منیم یانیمدا اوتوردو.خیرداجا گؤزلرینن منه باخیردی. ائله بیلیردیم کی منی گودور.اذاننان سونرا دالیسینا دؤنوب بیر خیردا پاکت گؤتوروب الیمه وئریب دئدی :« نذیر ائله میشدیم ایفطاراجاق آجیندا اؤلمویه سن بونلاری سنه وئرم.»

آی آللاه ! نه قدر سئویندیم! پاکاتین ایچینده نئچه دانا راحتی القوم و بیر دانادا لاواشا واریدی.ایفطاردان سونرا پاکاتی جیریب و گؤردوم کی هئچ بیرسینه ال وورمویوب . ایکیمیز اوتوروب یئدیک.

خیردا قارداش ، اوشاقلیقدا چوخ دوزلو و ایسته مه لیدی. دادلی ادالارینان هامینی اؤزونه ساری چکردی.ائوه گلن قوناق اونلا اوینویوب دانشیدیراردی. گئجه چاغی لامپلار گئدن زامان، آقامین بؤرکون باشینا قویوب ، کمرین بئلینه باغلاییب کف گیری توفنگ ائله ییب اؤزونه بیر گؤزل جانی دالر اولاردی. نفتلی لامپانین ایشیغی اونون کؤلگه سینی بؤیوک گؤرسه ده ردی . نه قدر سئوینردی کی چیراغلار گئدن گئجه بیردن بؤیویور. دئیردی :« کاشکا کؤلگم من اولا ، من ده کؤلگم .» نه تئز گئتدی کؤلگه اولدو سونرادا گؤزلردن ایتدی.

هامی اونو چوخ سئئوردی ، اودا منی.

او گئتدی یادی ، یادیگاری قالدی

عزیزینم دادا من

گلمیشم فریادا من

یانمیش فلک قویمادی

بیر گولم دونیادا من     

            

حسن یوسف گیاهی آپارتمانی و چند ساله است. این گیاه انواع و رنگهای گوناگونی دارد. به سبب داشتن برگهای رنگ و زیبا « برگ زیبا » هم نامیده می شود. اولین بار آبجی بزرگ چند شاخه از این گل ها را برایم اورد و گفت :« داخل لیوان پر آب بگذار بعد از چند روزی رپشه های سفید رنگ در انتهای شاخه ظاهر می شود و هر کدام را داخل گلدان جداگانه بکار . »

شاخه ها را داخل لیوان گذاشتم و بعد از چند روزی ریشه های سفید نمایان شدند و طبق سفارش آبجی بزرگ کاشتم. دوست جان هم از این گل ها خوشش آمد .حسن یوسف ها که پرشاخ و برگ شدند تعدادی شاخه چیدم و به او نیز دادم.

یادش به خیر ، برای داشتن گل و گیاه نیازی به گلفروشی نداشتیم. حکیمه از ائل گلی تخم گلهای اطلسی جمع کرده بود. به هر کدام از ما چند تایی داد. من هم به او تخم گل جعفری و یک شاخه حسن یوسف دادم. دوست جان چند شاخه گل عروس یا همان بگونیا داد. مهری و مهرناز نیز تخم گلی ختمی و یک شاخه شمعدانی دادند. همه از داشتن گل و گیاه رنگارنک خوشحال و راضی شدیم.

نگهداری از گیاه حسن یوسف آسان است. کافی است که پشت پنجره آفتابی قرار دهیم . آب را هم دوست دارند. ازدیادشان هم آسان است. کافی است شاخه ای چیده و داخل ظرفی پرآب قرار دهیم. بهتر است که هر از گاهی حرس کنیم و شاخه های حرس شده را هم داخل آب بگذاریم. من هر شش ماه بک بار خاک گلدان را عوض می کنم و گل همیشه شاداب است و رشد خوبی دارد. می توانیم تخم هایش را نیز بکاریم. اما من گلها را هنگامی که هنوز غنچه است ، می چینم تا رشد گیاه بیشتر باشد.

هفته گذشته باد تندی وزید و گلدان حسن یوسف را که پشت پنجره بود به زمین انداخت. یکی از شاخه های کوچک گل شکست و حیفم آمد دورش بیاندازم و داخل آب قرار دادم. به زودی ریشه دار شد و داخل گلدان کوچک کاشتم. این هم حسن یوسف با تارهای سفیدش.

           

+ پرنده کوچولو

زیر شیروانی ، بین سقف و شیروانی خانه مان پرنده ها لانه دارند. این پرنده ها کوچکتر از گنجشک هستند. اسم شان را نمی دانم ، اما از چه چه ریز شان خوشم می آید. با آوازشان دلنوازشان می گویند که زندگی با نیک و بدش زیباست. صدایشان عطر زندگی می دهد. گویا از کلاغها می ترسند. صبح که داشتم از خانه بیرون می آمدم ، خانم همسایه را دیدم با تاسف فراوان گفت :« این پرنده کوچولو از لانه اش پایین افتاده و نمی تواند پرواز کند . فکر کنم پرش شکسته است. ببین مادرش از این درخت به آن درخت می پذد و نگران بچه اش است. »

گفتم :« آی طفلکی ! ببرش به خانه تا لقمه چپ گربه گردن کلفت همسایه نشود. »

گفت :« اتفاقا گربه گردن کلفت سراغش آمده بود اگر دیر می رسیدم خدا می داند چه بلائی سرش می آورد. به آتش نشانی زنگ زدم. الان می آیند و کوچولو را داخل لانه اش می گذارند .«

نعجب کردم . باورم نشد . یعنی مامورین آتش نشانی به خاطر یک پرنده کوچولو از جایشان تکان می خورند؟ حواستم حرفی بزنم که خانم همسایه با خوشحالی گفت :« می بینی ؟ دارند می آیند.»

ماشین آتش نشانی سر خیابان نگاه داشت و دو نفر مامور از ماشین پیاده شده و به طرف ما آمدند. پس از سلام و احوالپرسی و دلسوزی به پرنده که بالش آسیب مختصری دیده بود ، باز به طرف ماشین شان رفتند و نردبان را آورده و پرنده را از خانم همسایه گرفته و بالا برده و سر جایش گذاشتند. به خانم همسایه گفتند :« اگر دوباره از آن بالا به زمین بیفتد ممکن است بمیرد اگر نمرد به خانه تان ببرید و مواظبت کنید حالش که خوب شد خبرمان کنید تا به لانه اش برگردانیم.»

خداحافظی کرده و رفتند و من ماندم اگر وطن خودمان بود و یکی به مامور آتش نشانی زنگ می زد و مامور عزیز چه عکس العملی نشان می داد ؟ آیا برای نجات می آمد یا طرف را مزاحم تلفنی به حساب می آورد؟

کفیر( کئف) چیست؟

کفیر چیست ؟ به چه دلیل این نوشیدنی خواص سحر آمیز دارد ؟

کفیر یک نوع ماست نوشیدنی است که خاستگاه آن کوه های قفقاز واقع در اتحادیه جماهیر شوروی سابق می باشد . اولین تولید کنندگان آن چوپانان قفقازی بودند که توانستند این نوشیدنی خوشمزه را از دانه های کفیر تهیه کنند . افسانه های مردم قفقاز می گوید که دانه های کفیر هدایایی از طرف خداوند هستند . کفیر بر گرفته از کلمه کف« Kef » در زبان ترکی است که به معنای خوشی و لذت می باشد .

چرا مردمان قفقاز به داشتن عمر طولانی شهرت دارند ؟

مردمی که با داشتن عمری بالای صد سال هنوز هم بر اسب سوار می شوند و در دامنه های قفقاز یکه تازی می کنند . آنها راز سلامتی و عمر زیاد خود را به مصرف کفیر نسبت می دهند .

به چه دلیل این نوشیدنی خواص سحر آمیز دارد ؟

این نوشیدنی تخمیری از مجموعه ای از باکتری های زنده و مفید برای بدن تشکیل شده است بطوریکه دانشمندان راز سودمندی کفیر را برای سیستم ایمنی و گوارش وجود این باکتری ها می دانند . به این باکتری ها « پروبیوتیک » اطلاق می شود . همچنین مخمرهای موجود در آن قادر به ساخت اسید فولیک بوده که کوآنزیم یک سری واکنش های حیاتی جهت رشد سلول ها است . کمبود اسید فولیک در خانم ها بویژه خانم های باردار شایع است . این محصول معجزه آسا در پیشگیری و درمان بیماری ها بسیار مفید است . مهمترین خواص درمانی آن در مراکز تحقیقاتی معتبر دنیا به ثبت رسیده است .

خواص درمانی کفیر :

اصلاح سیستم گوارش در زمان مصرف داروهای آنتی بیوتیک

افزایش حرکات دودی روده و درمان یبوست

جلوگیری از بیماری پوکی استخوان

درمان آلرژی ها

درمان اسهال و ضد عفونی کننده محیط روده

درمان بیماری عدم تحمل لاکتوز در کسانی که نمی توانند شیر بخورند

درمان بیماری های گوارشی

درمان فشار خون

درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی یا هایپر اکتیویتی

سرشار از ویتامین های گروه ب مانند نیاسین ، پیردوکسین و اسید فولیک

غنی از کلسیم ، فیبر و پروتیئن

مؤثر در زیبایی پوست ( مورد استفاده در کرمها و پاک کننده های آرایشی )

مقاوم کردن سیستم ایمنی بدن در مقابل عوامل بیماری زا

ممانعت از نفخ روده ای

ممانعت کننده از اثر پرتودهی رادیولوژیک

هضم راحت تر شیر و جذب بهتر مواد مغذی موجود در آن

کفیر معروفترین شیر تخمیری اسیدی الکلی است که منشاء آن به کوه های قفقاز بر می گردد اما از دهه ۱۹۸۰ به بعد اهمیت این فرآورده لبنی شناخته شده و تحقیقات وسیعی در مورد بهینه سازی و تولید صنعتی و افزایش دامنه تنوع پذیری این محصول انجام گرفته است.

مصرف سرانه کفیر در سال ۱۹۸۰ در کشورهای مشترک المنافع سابق ۵ کیلوگرم در سال بوده است.

قزاقها معتقدند که دانهای کفیر یک هدیه الهی بوده است که ۱۰۰۰ سال پیش به آنها عطا شده است.

دکتر ثریا نواب پور از فعالان عرصه صنعت شیر است که حدود 40 سال در این زمینه فعالیت داشته است . عمده فعالیت های وی کنترل های آزمایشگاهی فرآورده های شیری و همکاری و ارتباط با سایر رسانه ها و آموزش و پرورش و بهزیستی در جهت لزوم افزایش مصرف شیر و فرآورده های آن می باشد ؛ زیرا کمبود مصرف آن سلامت افراد جامعه را به مخاطره انداخته و در پی آن مشکلاتی را برای جامعه به وجود می آورد . به همین منظور

مصاحبه ای با ایشان در رابطه با فرآورده جدیدی به نام « کفیر » انجام دادیم که در ادامه می خوانید :

درباره تاریخچه تولید و مصرف « کفیر » توضیح دهید :

کفیر برای اولین بار در قفقاز تولید شد . اسم آن ترکی است که از « کف » به معنای سرخوشی و شادی گرفته شده یعنی نوشیدنی نشاط آور که در ابتدا مثل سایر فرآورده های شیری به طور سنتی تولید می شد ، اما امروزه این محصول به دلیل دارا بودن خواص ویژه به طور صنعتی تهیه می شود . کفیر فرآورده ای تخمیری است که تا حدودی به ماست شباهت دارد . با توجه به اینکه در هر فرآورده تخمیری از باکتری های لاکتیک و مخمرها استفاده می شود و با پیشرفت علم ، خواص ویژه محصولات تخمیری ثابت شده و همچنین به دلیل اینکه کفیر تا حدودی برای مردم ناشناخته است ، بنابراین اخیراً این محصول مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است .

ارزش تغذیه ای کفیر چیست ؟

چون کفیر از فرآورده های شیری می باشد ، بنابراین ارزش تغذیه ای شیر را داراست و به دلیل وجود باکتری و مخمر لاکتیک خواص درمانی زیادی را شامل می شود .

آغاز تولید این فرآورده در کشور چه زمانی بوده است ؟

متخصصان کشورهای خارجی به تبعیت از توصیه دانشمندان علم تغذیه به تولید انبوه آن پرداخته اند و در کشور ما نیز تولید آن از طریق کارخانه پگاه مشهد آغاز شده و امیدواریم با کمک اطلاع رسانی صحیح رسانه ها این محصول در جامعه شناخته و مورد مصرف قرار گیرد . امروزه باکتری های لاکتیک به عنوان عناصر حیات بخش مطرح هستند و وجود آنها در روده و جهاز هاضمه ، تأثیر مستقیم بر طول عمر و سلامت زیستن و جوان ماندن دارد و همین طور مانع چاقی و تشکیل سلول های چربی ( به خصوص در اطراف شکم ) می شوند .

روش نگهداری کفیر چگونه است ؟

نکته مهم زمان مصرف کفیر است که باید باکتری های آن به اندازه کافی زنده و فعال باشند . در تولید محصول ، به مصرف کنندگان تأکید می شود که آن را در یخچال نگهداری کنند چون در صورت نگهداری در خارج از یخچال باکتری ها فرصت تکثیر پیدا می کنند . همچنین نگهداری ماست در یخچال سبب حفظ خواص آن می شود .

زمان ماندگاری آن چقدر است ؟

توصیه متخصصان برای مصرف فرآورده های شیری دست کم روزی سه سروینگ ( سهم ) است که این میزان برای اشخاص بزرگسال یک لیوان شیر یا ماست است و اگر بخواهیم با دوغ مقایسه کنیم هر دو لیوان دوغ یک سروینگ ( سهم ) محسوب می شود . در مورد کفیر نیز به عنوان یکی از فرآورده های گروه شیر و لبنیات ، مصرف 3-1 لیوان آن روزانه توصیه می شود .

آیا همه اقشار جامعه ( کودکان ، نوجوانان ، سالمندان ، زنان باردار ، شیرده و ... ) می توانند از آن استفاده کنند و یا مصرف آن به گروه خاصی محدود می شود ؟

همه می توانند استفاده کنند . ( بخصوص زنان شیرده و باردار ) از طرفی به دلیل اینکه ارگانیسم های ( اندامگان ) کفیر قابلیت تجزیه لاکتوز شیر را دارند ، بنابراین توصیه می شود افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ( که نمی توانند شیر را هضم کنند ) کفیر را جایگرین شیر کنند .

تأثیرات کفیر بر سلامتی چیست ؟ آیا تا کنون اثرات منفی بر سلامتی انسان از آن گزارش شده است ؟

کفیر یک محصولی است که در راستای سالم سازی باعث طول عمر ، بهبود سیستم گوارشی و مانع تکثیر باکتری های ترشح کننده سموم ( که پوست و مو را خراب می کنند ) می شود . بنابراین کسانی که کفیر مصرف می کنند پوست و موی سالم تری دارند . کفیر همچنین از پوکی استخوان نیز جلوگیری می کند ، کفیر در تنظیم فشار خون نیز نقش عمده ای دارد ، اما تا کنون اطلاعاتی مبنی بر تأثیرات منفی کفیر بر سلامتی گزارش نشده است.

منبع : صفحه فیس بوک اشکان اقدمی

*

کفیر( کئف) چیست؟

کفیر چیست ؟ به چه دلیل این نوشیدنی خواص سحر آمیز دارد ؟

کفیر یک نوع ماست نوشیدنی است که خاستگاه آن کوه های قفقاز واقع در اتحادیه جماهیر شوروی سابق می باشد . اولین تولید کنندگان آن چوپانان قفقازی بودند که توانستند این نوشیدنی خوشمزه را از دانه های کفیر تهیه کنند . افسانه های مردم قفقاز می گوید که دانه های کفیر هدایایی از طرف خداوند هستند . کفیر بر گرفته از کلمه کف« Kef » در زبان ترکی است که به معنای خوشی و لذت می باشد .

چرا مردمان قفقاز به داشتن عمر طولانی شهرت دارند ؟

مردمی که با داشتن عمری بالای صد سال هنوز هم بر اسب سوار می شوند و در دامنه های قفقاز یکه تازی می کنند . آنها راز سلامتی و عمر زیاد خود را به مصرف کفیر نسبت می دهند .

به چه دلیل این نوشیدنی خواص سحر آمیز دارد ؟

این نوشیدنی تخمیری از مجموعه ای از باکتری های زنده و مفید برای بدن تشکیل شده است بطوریکه دانشمندان راز سودمندی کفیر را برای سیستم ایمنی و گوارش وجود این باکتری ها می دانند . به این باکتری ها « پروبیوتیک » اطلاق می شود . همچنین مخمرهای موجود در آن قادر به ساخت اسید فولیک بوده که کوآنزیم یک سری واکنش های حیاتی جهت رشد سلول ها است . کمبود اسید فولیک در خانم ها بویژه خانم های باردار شایع است . این محصول معجزه آسا در پیشگیری و درمان بیماری ها بسیار مفید است . مهمترین خواص درمانی آن در مراکز تحقیقاتی معتبر دنیا به ثبت رسیده است .

خواص درمانی کفیر :

اصلاح سیستم گوارش در زمان مصرف داروهای آنتی بیوتیک

افزایش حرکات دودی روده و درمان یبوست

جلوگیری از بیماری پوکی استخوان

درمان آلرژی ها

درمان اسهال و ضد عفونی کننده محیط روده

درمان بیماری عدم تحمل لاکتوز در کسانی که نمی توانند شیر بخورند

درمان بیماری های گوارشی

درمان فشار خون

درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی یا هایپر اکتیویتی

سرشار از ویتامین های گروه ب مانند نیاسین ، پیردوکسین و اسید فولیک

غنی از کلسیم ، فیبر و پروتیئن

مؤثر در زیبایی پوست ( مورد استفاده در کرمها و پاک کننده های آرایشی )

مقاوم کردن سیستم ایمنی بدن در مقابل عوامل بیماری زا

ممانعت از نفخ روده ای

ممانعت کننده از اثر پرتودهی رادیولوژیک

هضم راحت تر شیر و جذب بهتر مواد مغذی موجود در آن

کفیر معروفترین شیر تخمیری اسیدی الکلی است که منشاء آن به کوه های قفقاز بر می گردد اما از دهه ۱۹۸۰ به بعد اهمیت این فرآورده لبنی شناخته شده و تحقیقات وسیعی در مورد بهینه سازی و تولید صنعتی و افزایش دامنه تنوع پذیری این محصول انجام گرفته است.

مصرف سرانه کفیر در سال ۱۹۸۰ در کشورهای مشترک المنافع سابق ۵ کیلوگرم در سال بوده است.

قزاقها معتقدند که دانهای کفیر یک هدیه الهی بوده است که ۱۰۰۰ سال پیش به آنها عطا شده است.

دکتر ثریا نواب پور از فعالان عرصه صنعت شیر است که حدود 40 سال در این زمینه فعالیت داشته است . عمده فعالیت های وی کنترل های آزمایشگاهی فرآورده های شیری و همکاری و ارتباط با سایر رسانه ها و آموزش و پرورش و بهزیستی در جهت لزوم افزایش مصرف شیر و فرآورده های آن می باشد ؛ زیرا کمبود مصرف آن سلامت افراد جامعه را به مخاطره انداخته و در پی آن مشکلاتی را برای جامعه به وجود می آورد . به همین منظور

مصاحبه ای با ایشان در رابطه با فرآورده جدیدی به نام « کفیر » انجام دادیم که در ادامه می خوانید :

درباره تاریخچه تولید و مصرف « کفیر » توضیح دهید :

کفیر برای اولین بار در قفقاز تولید شد . اسم آن ترکی است که از « کف » به معنای سرخوشی و شادی گرفته شده یعنی نوشیدنی نشاط آور که در ابتدا مثل سایر فرآورده های شیری به طور سنتی تولید می شد ، اما امروزه این محصول به دلیل دارا بودن خواص ویژه به طور صنعتی تهیه می شود . کفیر فرآورده ای تخمیری است که تا حدودی به ماست شباهت دارد . با توجه به اینکه در هر فرآورده تخمیری از باکتری های لاکتیک و مخمرها استفاده می شود و با پیشرفت علم ، خواص ویژه محصولات تخمیری ثابت شده و همچنین به دلیل اینکه کفیر تا حدودی برای مردم ناشناخته است ، بنابراین اخیراً این محصول مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است .

ارزش تغذیه ای کفیر چیست ؟

چون کفیر از فرآورده های شیری می باشد ، بنابراین ارزش تغذیه ای شیر را داراست و به دلیل وجود باکتری و مخمر لاکتیک خواص درمانی زیادی را شامل می شود .

آغاز تولید این فرآورده در کشور چه زمانی بوده است ؟

متخصصان کشورهای خارجی به تبعیت از توصیه دانشمندان علم تغذیه به تولید انبوه آن پرداخته اند و در کشور ما نیز تولید آن از طریق کارخانه پگاه مشهد آغاز شده و امیدواریم با کمک اطلاع رسانی صحیح رسانه ها این محصول در جامعه شناخته و مورد مصرف قرار گیرد . امروزه باکتری های لاکتیک به عنوان عناصر حیات بخش مطرح هستند و وجود آنها در روده و جهاز هاضمه ، تأثیر مستقیم بر طول عمر و سلامت زیستن و جوان ماندن دارد و همین طور مانع چاقی و تشکیل سلول های چربی ( به خصوص در اطراف شکم ) می شوند .

روش نگهداری کفیر چگونه است ؟

نکته مهم زمان مصرف کفیر است که باید باکتری های آن به اندازه کافی زنده و فعال باشند . در تولید محصول ، به مصرف کنندگان تأکید می شود که آن را در یخچال نگهداری کنند چون در صورت نگهداری در خارج از یخچال باکتری ها فرصت تکثیر پیدا می کنند . همچنین نگهداری ماست در یخچال سبب حفظ خواص آن می شود .

زمان ماندگاری آن چقدر است ؟

توصیه متخصصان برای مصرف فرآورده های شیری دست کم روزی سه سروینگ ( سهم ) است که این میزان برای اشخاص بزرگسال یک لیوان شیر یا ماست است و اگر بخواهیم با دوغ مقایسه کنیم هر دو لیوان دوغ یک سروینگ ( سهم ) محسوب می شود . در مورد کفیر نیز به عنوان یکی از فرآورده های گروه شیر و لبنیات ، مصرف 3-1 لیوان آن روزانه توصیه می شود .

آیا همه اقشار جامعه ( کودکان ، نوجوانان ، سالمندان ، زنان باردار ، شیرده و ... ) می توانند از آن استفاده کنند و یا مصرف آن به گروه خاصی محدود می شود ؟

همه می توانند استفاده کنند . ( بخصوص زنان شیرده و باردار ) از طرفی به دلیل اینکه ارگانیسم های ( اندامگان ) کفیر قابلیت تجزیه لاکتوز شیر را دارند ، بنابراین توصیه می شود افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز ( که نمی توانند شیر را هضم کنند ) کفیر را جایگرین شیر کنند .

تأثیرات کفیر بر سلامتی چیست ؟ آیا تا کنون اثرات منفی بر سلامتی انسان از آن گزارش شده است ؟

کفیر یک محصولی است که در راستای سالم سازی باعث طول عمر ، بهبود سیستم گوارشی و مانع تکثیر باکتری های ترشح کننده سموم ( که پوست و مو را خراب می کنند ) می شود . بنابراین کسانی که کفیر مصرف می کنند پوست و موی سالم تری دارند . کفیر همچنین از پوکی استخوان نیز جلوگیری می کند ، کفیر در تنظیم فشار خون نیز نقش عمده ای دارد ، اما تا کنون اطلاعاتی مبنی بر تأثیرات منفی کفیر بر سلامتی گزارش نشده است.

منبع : صفحه فیس بوک اشکان اقدمی

*

عکسی از قیدار